Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie

Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela to jedna z najstarszych świątyń w Warszawie i druga najstarsza (po parafii św. Katarzyny na Służewie) warszawska parafia. Miały tu miejsce najważniejsze wydarzenia historyczne, m.in. zaprzysiężenie Konstytucji 3 Maja, odczytanie aktu fundacyjnego Komisji Edukacji Narodowej, koronacje królów.
Warto odwiedzić to miejsce nie tylko z powodu cudem ocalałych lub posklejanych po wojnie zabytków, ale też z powodu krypt, kryjących szczątki wielkich Polaków.


Zwiedzanie rozpoczęłam od obejścia kościoła. Na murze od strony ul. Dziekania umieszczono fragment gąsienicy niemieckiego czołgu-miny SdKfz 301 Borgward, którego wybuch uszkodził mury katedry (napis błędnie informuje, że był to Goliat).
Przeszłam na ul. Kanonia, na którą warto zwrócić uwagę niezależnie od kościoła. Znajdują się tam 3 "naj": najstarsza tabliczka adresowa w Warszawie ("KANO/NIE"), najwęższa kamienica w Warszawie i był tu najstarszy cmentarz parafialny w mieście. Pod nr 20 - tablica fundacyjna. Zachował się też fragment gotyckiej ramy okiennej. Na placyku stoi dzwon z 1646 odlany dla kościoła Jezuitów w Jarosławiu. Obchodzą go tłumy, bo podobno to przynosi szczęście :)

 Figura NMP Niepokalanie Poczętej, 1771, od str. ul. Kanonia

Figura NMP na absydzie pochodzi z 1-go warszawskiego cmentarza parafialnego na ul. Kanonia, który istniał tu do 1780.

A na tablicy skrócona historia bazyliki.
Pod koniec XVI w. kolegiata stała się jednym z najważniejszych kościołów Rzeczypospolitej, a w XVII w. również najbogatszych. W 1798 została podniesiona do godności katedry, następnie w 1817 - archikatedry.
Przebudowywana w wiekach XVII i XIX, świątynia została uszkodzona we wrześniu 1939.

"W 1944 roku podczas Powstania Warszawskiego Katedra była terenem walki. Wojska powstańcze walczyły tutaj w obronie niemal każdego metra posadzki. Niemcy zdołali wprowadzić do archikatedry czołg naładowany materiałami wybuchowymi: wybuch zniszczył ogromną część budowli. Po upadku Powstania Warszawskiego. Vernichtungskommando ładunkami trotylu wysadziło w powietrze katedrę i zniszczyło 90% murów. Katedra Warszawska padła ofiarą nienawiści najeźdźcy, który w samej Stolicy wysadził w powietrze kilkadziesiąt największych świątyń." 

(Stefan Kardynał Wyszyński List do Jana XXIII z prośbą o błogosławieństwo, 2 maja 1960 roku).

 W kruchcie można przeczytać skróconą historię kościoła. Dobudowano ją w XVII w.

Kropielnica z IX w.

Drewniany krzyż, dzieło ludowego rzeźbiarza z XVII w., ofiarowany przez parafię Prażmów

Odrzwia z czarnego marmuru, herb Wazów, krata wykonana wg rysunku Zygmunta III (w ok. 70% oryginalna), XVII w.

A potem już tylko zwiedzanie wnętrza, czytanie epitafiów i tablic informacyjnych. Wszystko jest bardzo dobrze opisane. Panuje półmrok, co może nie jest idealne dla zdjęć, ale robi klimat!
Bazylika jest dostępna przez cały dzień, można zwiedzać bez żadnych zakłóceń.

Sarkofag z czerwonego marmuru, ok. 1526-28, ufundował król Zygmunt Stary

Książęta Stanisław i Janusz III zmarli w wieku 24 lat w niewyjaśnionych okolicznościach. Ich śmierć umożliwiła włączenie Mazowsza do Korony Polskiej (1526).

Epitafia wielkich Polaków wypełniają całą tą stronę bazyliki

Pomnik St. Małachowskiego z Konstytucją 3 Maja i laską marszałkowską; 1830, 1965

Pomnik St. Małachowskiego (płacząca kobieta to Polska, tarcza z herbami Polski i Litwy)

Kaplica Literacka z relikwiami św. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego Arcybiskupa Warszawskiego; 1669, 1948

Kaplica Baryczków (Cudownego Pana Jezusa Ukrzyżowanego - gotycki krucyfiks z naturalnymi włosami); pocz. XVIII w., najlepiej zachowana cz. katedry

Kaplica Ubiczowania (Jezus przywiązany do kolumny biczowania); najstarsza, XV w., rekonstr. powojenna

Pomnik Stanisława Strelicy, proboszcza kolegiaty, zm. w 1532; strój kanonika Kapituły w XVI w.

Kaplica Chrztu Św. (Baptysterium) - chrzcielnica z epoki Wazów, 1631, rozbita podczas Powstania Warszawskiego

Kaplica św. Jana Chrzciciela

 Kaplica-Mauzoleum ks. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Polski

Płyta z pomnika braci Wolskich (Mikołaja, biskupa wrocławskiego zm. 1550, i Stanisława, kasztelana sandomierskiego, starosty warszawskiego, marszałka nadwornego koronnego, zm. 1566)

I tu, przy płycie nagrobnej braci Wolskich, jest wejście do krypt. Są one właściwie jedyną zachowaną w całości częścią bazyliki.

 Ossuarium ze szczątkami zmarłych

Pozostałości wystroju katedry wydobyte z ruin podczas odgruzowywania

Fragm. epitafium Zygmunta Kazanowskiego, dworzanina królewskiego i nauczyciela królewicza Władysława IV; XVII w.

Sarkofag dziecka z rodu Wazów, XVII w.

Krypta Arcybiskupów

Krypta Książąt Mazowieckich - XIV-w. gotycka mensa z ołtarza głównego katedry (przy ścianie)

 Niestety o tej mensie przeczytałam później, nie ma wzmianki na tablicy informacyjnej.

Krypta Książąt Mazowieckich

Krypta Książąt Mazowieckich - ostatni władcy z dynastii Piastów, synowie księcia mazowieckiego Konrada III, Stanisław i Janusz III

Krypta Zasłużonych - Ignacy Jan Paderewski

Krypta Zasłużonych - Ignacy Mościcki

Z krypt wychodzi się przez Kaplicę Baryczków, więc jest możliwość obejrzenia jej dokładnie. Do innych kaplic wejść nie można.

Na koniec należy wspomnieć o osobie odpowiedzialnej za odbudowę nie tylko bazyliki, ale i całego Starego Miasta.
Profesor Jan Zachwatowicz w 1945 został naczelnikiem wydziału architektury zabytkowej Biura Odbudowy Stolicy i Generalnym Konserwatorem Zabytków. Przygotował koncepcję odbudowy starówki, kierował pracami rekonstrukcyjnymi, a także sam projektował, m.in. właśnie bazylikę. Nadał jej charakter gotyku mazowieckiego, niektóre elementy zapożyczając z wrocławskiego kościoła św. Doroty.
Profesor został upamiętniony tablicą na murze bazyliki, po prawej stronie od wejścia.

PROFESOR

JAN ZACHWATOWICZ

1900 - 1983

ARCHITEKT, AUTOR PROJEKTU

ODBUDOWY ARCHIKATEDRY ŚW. JANA

ZNISZCZONEJ W CZASIE POWSTANIA

W SIERPNIU 1944 ROKU

          "... zachowałem we wdzięcznej pamięci

          całe rzetelne poświęcenie się Pana Profesora

          dla rekonstrukcji i uwolnienia od obcych nalotów

          Archikatedry św. Jana.

          Jan dobrze pracował dla św. Jana..."

                                           Stefan Kardynał Wyszyński

                                                                        14.6.1960

Historia bazyliki 
Zwiedzanie krypt
Pochowani w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela
http://warszawa.wikia.com/wiki/Jan_Zachwatowicz