Kobyłka

Kobyłka słynie z przepięknej bazyliki Świętej Trójcy, zaliczanej do zabytków klasy międzynarodowej. Kościół naprawdę oszałamia, zwłaszcza wnętrze!

Na początek trochę historii.

Pierwsze wzmianki o osadzie położonej na bagiennym terenie wśród lasów pochodzą z pocz. XV w. (...) Nazwy Kobyłka, Kobiałka, czy Kobełka pojawiają się w źródłach z początku XVIII w. (...) 
Swój rozkwit [wieś] przeżywała od początku XVIII w., kiedy gospodarował tu biskup Marcin Załuski.(...) W 1751 r. Kobyłka otrzymała przywilej królewski nadający jej prawa miejskie, ze zmianą nazwy na Załuszczyn (...), jednak nazwa nie przyjęła się. W 1778 r. wojewoda sprzedał Kobyłkę staroście Aleksandrowi Unrungowi, który (...) część majątku, łącznie z kościołem, przekazał bernardynom. Hr. Unrug założył w mieście wytwórnie mydła, pończoch, a przede wszystkim w 1778 r. słynne warsztaty tkackie pasów kontuszowych, tzw. persjarnię, wytwarzającą pasy kontuszowe jedwabne i złociste oraz dla gwardii koronnej.(...) 
Szybki rozwój miasta przerwała insurekcja kościuszkowska. (...) Kobyłka znalazła się w zaborze austriackim odcięta granicą państwową od Warszawy (...) w 1881 r. resztę rozparcelowanego majątku, wraz z dawnym ogrodem jezuitów kupił Józef Orszagh (...)
W 1862 r. uruchomiono kolej Warszawsko-Petersburską (...) co dało impuls do rozwoju miasta. Powstały cegielnie (...). 
Dramatyczne walki z wojskami bolszewickimi toczyły się w dniach 14 i 15 sierpnia wzdłuż rzeki Czarnej i Długiej w pobliskim Ossowie, gdzie miał miejsce zwycięski „Cud nad Wisłą”.(...)
Kobyłka odzyskała prawa miejskie w 1969 r.

                                                                                                              mazowsze.szlaki.pttk.pl

A skąd taka nazwa?

Miejsce to zwało się Targową Wolą; tu bowiem, po ukończonym targu na Pradze pozostałe konie sprzedawano. Na targu, przy wjeździe, był szyld, a na tym wymalowany koń; szlachcic polski, jadąc do Woli Targowej, dla skrócenia i odróżnienia innych targów, gdzie nie było podobnych szyldów, na zapytanie dokąd jedzie, zwykł był mawiać „jadę pod kobyłkę”, z tego i miejscowość sama nazwę „Kobyłki” otrzymała.

                                                                                                                          dawny.pl

Przy Miejskim Ośrodku Kultury stoi 5-metrowy pomnik kobyły podarowany w 2009 przez "Gazetę Wyborczą".

Kapliczka wzniesiona dla upamiętnienia wojny 1920

Zwiedzanie zaczęłam od rynku i kościoła.

Rynek ma rzadko spotykany kształt trójkąta (taki rynek jest jeszcze m.in. w Łowiczu).

Niegdyś była to kulturalna część miasta. Stała tu karczma, do której przyjeżdżała nawet młodzież z Warszawy. Pełniła swoją rolę do lat 20. XX w. Później mieściła się w niej szkoła.
Karczma spaliła się w 1950 (kobylka.pl).

POLEGŁYM ZA OJCZYZNĘ MIESZKAŃCY KOBYŁKI

Bazylika Świętej Trójcy powstała w latach 1740-1745 z fundacji bpa Marcina Załuskiego. Przedstawiciele tego rodu zostali upamiętnieni przy kościele.

Bazylika w Kobyłce to unikatowe dzieło późnobarokowego budownictwa sakralnego. Mimo późniejszych przekształceń świątynię wyróżnia wysoka klasa architektury wykorzystującej twórczo bogactwo przestrzennych i optycznych iluzji charakterystycznych dla epoki. Jego niespotykana forma i indywidualny detal mają swoje źródła w sztuce lombardzkiej i czeskiej. Kościół był pomyślany jako centralny punkt założenia kalwaryjnego (...)
Ewenementem było umieszczenie w bryle świątyni pomieszczeń mieszkalnych fundatora, jak i zastosowanie dekoracji malarskiej zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz kościoła. (...)
W latach 1759-1773 kościół należał do jezuitów i przebudowano go na potrzeby zakonu: dodano pomieszczenia mieszkalne nad traktami bocznymi przy fasadach, w których zmieniono górne partie, a w latach 1778-1864 do bernardynów. W 1794 roku fasada pn. została uszkodzona czasie walk powstania kościuszkowskiego, a w 1812 r. kościół zdewastowały wojska napoleońskie. Zniszczeniu uległy freski w traktach bocznych, w których ulokowano stajnie. Kościół był następnie wielokrotnie przekształcany i remontowany (...)
W 1944 roku kościół uległ znacznemu uszkodzeniu w wyniku wysadzenia przez Niemców wieży fasady. (...) W latach 1947-51 zrekonstruowano ze zmianami wieżę zach.

                                                                                                                      zabytek.pl

I kilka ciekawych informacji ze strony idziemy.pl:

W Kobyłce odbywały się targi, na które zjeżdżała ludność z wielu stron. Dla niej zbudowano w XIV wieku jednonawowy, modrzewiowy kościół św. Anny, wokół którego Kobyłka zaczęła się rozrastać. (...)
W kościele kultywowano tradycje patriotyczne. Jako że bp Załuski był kanclerzem koronnym, przyjeżdżali tu na spotkania królowie, książęta i panowie. Przypomina o tym m.in. zrobiona w srebrze wieczna lampka przy prezbiterium, w kształcie trzech orłów w koronie. Tu w czasie zaborów odbywały się tajne komplety, w których uczestniczył m.in. Aleksander Głowacki (Bolesław Prus) (...)
Już ojcowie bernardyni zrobili z parafii miejsce stacyjne – jedno z siedmiu w Polsce, obok tak sławnych jak Kalwaria Zebrzydowska czy Góra Kalwaria. Bernardyni zbudowali tu – wzorem innych kalwarii – stacje Drogi Krzyżowej i Męki Pańskiej, z których zachowały się trzy, dziś funkcjonujące w Kobyłce jako przydrożne krzyże.

Wieża wschodnia, odbud. w 1973 na wzór zachodniej, i freski

 Freski stacji Męki Pańskiej (zakryte tynkiem po zniszczeniu przez wojska napoleońskie stacjonujące w kościele w 1812, odkryte w 2000)

Kaplica Ogrójca, 1755 - 1763 (rzeźby Chrystusa ukrzyżowanego, MB Bolesnej, Św. Jana Ewangelisty i 2-ch łotrów na krzyżach)

Na stronie dawny.pl jest informacja, że oryginalne rzeźby Jezusa z krzyżem, figura MB Bolesnej i św. Jana w 1811 zostały wywiezione przez Francuzów do Paryża.

1 z 4-ch kaplic w ogrodzeniu

Tablica marmurowa nad wejściem

Przenajświętszej i nierozdzielnej Trójcy
człowieczeństwu ukrzyżowanego Pana naszego Jezusa Chrystusa.
Błogosławionej i chwalebnej
zawsze dziewicy Maryi
wszystkim Świętym w ogólności
 na wieczną chwałę, cześć i sławę
 jak niemniej
na zgładzenie wszystkich swoich grzechów
 kościół ten fundowany r. 1740.
 uposażony i poświęcony
 przez wielkiego grzesznika
 Marcina Załuskiego
 dzień poświęcenia naznaczono święto najsłodszego imienia
 Jezus

Ambona (rozmowa Jezusa z Samarytanką przy studni Jakubowej)

Wieczna lampka przy prezbiterium (3 orły w koronie)

Chrzcielnica naśladująca ambonę (chrzest Chrystusa w Jordanie)

Organy, 1898

NA PAMIĄTKĘ

SZCZĘŚLIWIE SKOŃCZONEGO WIEKU XIX OD

NARODZENIA CHRYSTUSA I WIELKIEGO JUBILEUSZU ODBYTEGO

W 1901 ROK.

Plebania, 1908; ul. Kościelna 2

Wikarówka, naprzeciwko plebanii

Poszłam dalej ul. Kościelną i doszłam do krzyża.

Krzyż w miejscu mogiły żołnierzy poległych w bitwie z wojskami rosyjskimi w 1794; ul. Radzymińska/ Kraszewska

Cmentarz został założony w 1803. Ogrodzenie i brama główna powstały w 1 poł. XIX w.

W dawnych czasach umarłych grzebano w katakumbach pod sklepieniami podziemi kościoła i na cmentarzu koło kościoła, potem w 1803 przeznaczono na ten cel osobne miejsce, odległe o 800 metrów od kościoła za wsią Kościoła. W 1881 r. cmentarz został nieco powiększony w stronę wioski i włączono do niego miejscowość Kąpiel, gdzie pogrzebano poległych w bitwie pod Kobyłką w 1794 r. W 1901 r. Józef Orszagh – właściciel Kobyłki- ofiarował 80 tyś. łokci gruntu na kolejne powiększenie cmentarza.

                                                                                                                          trojca.org.pl

W 1991 cmentarz został wpisany do rejestru zabytków.

Ta brama została częściowo zniszczona w 2013, potem odrestaurowana

Pseudoromańska kaplica grobowa rodziny Orszaghów, z głazów granitowych, 1927

Pseudoromańska kaplica grobowa rodziny Orszaghów, z głazów granitowych, 1927

Rodzina Orszaghów nadal mieszka w Kobyłce.

W pobliżu kościoła widoczne są pozostałości jezuickiego założenia parkowego z XVIII w., oddzielonego stawami. Pod koniec XIX w. urządzono tu zabytkowy park przydworski. Rośnie w nim wiele starych drzew, w tym aleja grabowo-lipowa. Park stanowi własność prywatną rodziny Orszaghów.

                                                                                                          mazowsze.szlaki.pttk.pl

Zachowało się kilka rosyjskich nagrobków.

Lapidarium przy kaplicy Orszaghów

Kaplica grobowa rodziny Matuszewskich i Pieniążków z ich herbami Topór i Odrowąż, 1837

Ksiądz Kanonik Franciszek Ksawery Marmo, proboszcz parafii Kobyłka

Na cokole akcent warszawski:

R.S. LUBOWIECKI

WARSZAWA

DZIKA 68

A teraz krótki przegląd najciekawszych domów i starej zabudowy Kobyłki.

Najważniejsza, wg mnie, jest willa Wilhelma Lewego, dyr. cegielni "Źródnik", będącej częścią historii Kobyłki. W 2007 została wpisana do rejestru zabytków, a to jak wygląda, to zgroza! Powinien tu być jakiś dom kultury albo biblioteka, czy cokolwiek innego użyteczności publicznej, ale nic się nie dzieje...

Willa Wilhelma Lewego, dyr. cegielni "Źródnik", pocz. XX w., 1920; ul. Rumuńska 2

Willa "Urocza" wystawiona przez aktorską rodzinę Trapszów, ok. 1910; ul. Słowackiego 16

Ul. Ks. Pieniążka/ Syrokomli

Willa "Żabusinek", pocz. XIX w.; ul. Załuskiego 102

Willa "Żabusinek", pocz. XIX w.; ul. Załuskiego 102

Napis z czasów wojny; ul. Żymirskiego/ 11 Listopada

Końcówka napisu brzmiała: "... nie powstał już więcej"

Dom z 1933; ul. Orszagha 2

Dom, 1910; ul. Żymirskiego 28/30

Dom, 1930; ul. Kościuszki 8

 Pochodziłam jeszcze trochę w okolicach kościoła i ul. Napoleona poszłam na stację.

Po drugiej stronie torów, przy stacji Kobyłka-Ossów, zachowała się budka dróżnika, tzw. "koszarka". Jest przykładem rządowego budownictwa z poł. XIX w.

Dróżniczówka

Dalej przez Turów można dojść do Ossowa.

Z kolei ze stacji Kobyłka jest bardzo blisko do Muzeum im. Zofii i Wacława Nałkowskich w Wołominie. Po drodze zabytkowe kapliczki.

Ul. Ręczajska

Kapliczka z l.30. XX w.?; ul. Wspólna 6/ Nałkowskiego

https://mazowsze.szlaki.pttk.pl/639-pttk-mazowsze-miasto-kobylka
https://zabytek.pl/pl/obiekty/kobylka-bazylika-mniejsza-pw-swietej-trojcy
http://www.trojca.org.pl/historia-parafii-2/zabytki/
http://www.idziemy.pl/kosciol/od-600-lat-w-kobylce/ 
http://dawny.pl/kategoria/miejscowosci/kobylka/
https://www.tpmk.pl/galeria/54-cmentarz.html
https://www.kobylka.pl/sites/default/files/images/kobylka/dokumenty  /Zagospodarowanie_przestrzenne/studium/zalacznik1.pdf   zabytki na str. 29