Polska Wzdłuż Szosy: Obrzeża i okolice Iłży: Kotlarka - Prędocin-Kolonia - Płósy

Ten spacer można zacząć na zamku w Iłży albo iść dołem, ul. Św. Franciszka. Trasa jest cudowna - prowadzi przez pola, po których biegają sarny. Sporo atrakcji, przyroda i spokój. Propozycja na idealną pogodę, bo może być katastrofa :)

Ul. Św. Franciszka dochodzi się do tego miejsca. Po drodze drewniany dom z 4 ćw. XIX w. (nr 5) i Mogiła Powstańców Styczniowych.

Droga po lewej stronie - do Prędocina, po prawej - do ul. Krzemieniec

Droga po lewej stronie to żółty szlak (początkowo kostka), do Prędocina. I to jest to, co KONIECZNIE należy zrobić.

Figura św. Jana, 2007/08

Oryginalna figura była barokowa, ludowa, rzeźbiona w drewnie. XIX w. Zostało, niestety, tylko zdjęcie.

Stoi na rozdrożu.

Następny punkt to Kotlarka.

IŁŻA-KOTLARKA

Po prawej stronie droga do kościoła

Drewniany kościółek wybudowany został w połowie XVII wieku za sprawą biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego, który jak mówi legenda postawił kościółek w miejscu, w którym widywano różne dziwne światła, a konie bez powodu padały na ziemię. Miejsce to zaczęło wśród okolicznej ludności słynąć cudami uzdrowień. W latach 80. XVIII wieku kościółek ten proboszcz iłżeckiej parafii ksiądz Jerzy Kułagowski nakazał rozebrać, po czym jak mówi podanie zaniewidział i wkrótce zmarł. W 1841 roku na pamiątkę uzdrowień podczas epidemii cholery (1837) mieszkańcy Iłży i okolicznych wsi na miejscu drewnianego kościoła wybudowali kościół murowany. Po wybudowaniu go pieczę na kościółkiem sprawowali pustelnicy. Dwa razy w roku, na Emaus (trzeci dzień Wielkanocy) i na św. Rocha 16 sierpnia (św. Roch chroni przed zarazą) z kościoła farnego w Iłży do kościółka św. Franciszka odbywała się uroczysta procesja.

turysta.ilza.pl

Kościół został zniszczony w 1939 podczas bitwy pod Iłżą. Grób zbiorowy 74 żołnierzy na jego terenie jest symboliczny (ob. cmentarz-mauzoleum w Iłży).

D. cmentarz choleryczny

Płyta po prawej stronie nawy:

Kościół ten wzniesiony ręką i kosztem
Sz. Duchowieństwa i Obywatelów m. Iłży w 1841r.
Na gruzach przed 60 laty
Istniejącego na pamiątkę doznanego cudu
Podczas grasującej cholery w r. 1837.
Za fundację i dobr. Zdrowaś Maria.

Kaplica cmentarna/ kościół św. Franciszka, 1841

Zatarty napis na kolumnie św. Franciszka:

Chwała Bogu że w tym progu stanął Franciszek święty
Ten w Kunowie któż wypowie stał w Bogu niepojęty
Roku Pańskiego 1757 dnia drugiego miesiąca stycznia.

Dzwonnica powstała na pocz. XX w.

Epitafium Andrzeja Laszewskiego, 1840

Andrzej Laszewski przyłożył się do

fundacji kościółka św. Franciszka

zp.500 nic więcej czytelnika nie

zobowiązuje jak tylko westchnienie

za duszę jego do Boga

Droga do Prędocina zajęła mi niecałą godzinę, ale byłoby szybciej, gdybym się nie zgubiła. Droga widoczna na mapie zarosła i poszłam do szosy. Możliwe, że teraz nie da się inaczej.

PRĘDOCIN-KOLONIA

O pięknym, modrzewiowym dworze w Prędocinie dowiedziałam się w 2014, jak został wpisany do rejestru zabytków.

Garść informacji z karty zabytku.

W XV w. wieś Prendocin należała do biskupstwa krakowskiego. Nie wiadomo, kto był właścicielem w XIX w.

Od początku XX w. (na pewno w 1907) aż do II w. św. Prędocin należał do Stanisława Herniczka. W 1939 majątek został przejęty przez Niemców, a jego administrator, Józef Herniczek, przebywał w radomskim więzieniu do lutego 1940. Właściciele zostali wyrzuceni z dworu i przeniesieni do mieszkania na terenie, a w 1942 Niemcy wyznaczyli nowego administratora, Polaka z Wielkopolski.

Po wojnie majątek upaństwowiono - mieścił się tam, oczywiście, PGR, ale też w l. 50. XX w. należał do Fabryki Samochodów Ciężarowych "Star".

Dwór modrzewiowy, 1870

Dwór z końca XIX wieku, drewniany, parterowy, nakryty dachem dwuspadowym, z wielobocznym ryzalitem na osi oraz jednoosiowymi ryzalitami na skrajach, z których wschodni, piętrowy ma charakter wąskiego skrzydła nakrytego dwuspadowym daszkiem. Uwagę zwraca wypracowana dekoracja snycerska pokrywająca elewacje, naśladująca detal architektoniczny architektury murowanej: pilastry, gzymsy, okienne obramienia i zwieńczenia. Dwór równie dobrze mógłby stanąć na najdalszych, syberyjskich krańcach Imperium Rosyjskiego jako okazały miejski dom lub podmiejska dacza.

dipp.info.pl

Warto spojrzeć na zabytkową gorzelnię z 1910 (1858?) i magazyn spirytusu z 1907. Domy robotników folwarcznych nie zachowały się. Były cztery, po południowej stronie drogi. Resztki XVIII-wiecznego parku (poł. XIX w.?) znajdują się na północ od dworu, który prawdopodobnie był w centrum całego założenia.

Prędocin

Typowy widok opuszczonego, wiejskiego sklepu. Krzyż wystawili mieszkańcy wsi PRENDOCIN (oryginalna pisownia) w 1937. Taka pisownia jest też na innym krzyżu, z 1951.

Cmentarz mariawicki, 1909

W l. 1909-1968 znajdował się tu kościół Starokatolicki Mariawitów. Nowa kaplica powstała w 2024.

Cmentarz jest nieduży i jest kilka zabytkowych nagrobków. W Wikipedii znalazłam informację, że są na nim pochowani żołnierze rosyjscy, ale nie wiem, z jakiego okresu. Może to któryś z kurhanów ziemnych. I Świadkowie Jehowy.

PŁÓSY

W Płósach chciałam zobaczyć ciekawy kościół. To d. leśniczówka przeniesiona w 1973 z Jasieńca Iłżeckiego i przebudowana. Stoi przy drodze, którą szłam na przystanek w Pasztowej Woli, żeby wrócić do Iłży.

Kolejny opuszczony sklep i krzyż z 1896

Kościół NMP Matki Kościoła

Kościół ma adres Pasztowa Wola Kolonia 61, ale znajduje się w Płósach. Obok stoi drewniana dzwonnica.

Miała być msza o 17 - nie było i niepotrzebnie się spieszyłam. A w środku są podobno ludowe ołtarze...

PASZTOWA WOLA

Na przystanek spóźniłam się dosłownie kilka minut i czekałam prawie 2 godziny. W międzyczasie wypatrzyłam z daleka kapliczkę.

1863, 1944

Gdybym zdążyła na busa, cały spacer zająłby mi ponad 4 godziny. Jak patrzyłam na mapę, to było ok. 10 km, ale jest więcej, bo nie wszystko znajduje się przy samej drodze i można się zaplątać.

Inny, tym razem krótki, spacer można zacząć od ul. Krzemieniec i wyjść na pola. Po drodze kapliczka na rozdrożu i oznaczenia czerwonego szlaku w kierunku zamku. Wychodzi się przy krzyżu, który widać na 1. zdjęciu z prawej strony.

Przy ul. Krzemieniec stoi piękna figura św. Jana Nepomucena z 4 ćw. XVIII w. (ul. Błazińska 63).

Można też iść dalej ul. Błazińską do Błazin. I to jest trzecia propozycja spaceru, tym razem wzdłuż szosy.

Budynek stacyjny, l. 50. XX w.

Kolej Dojazdowa Starachowice-Iłża (wąskotorowa) powstała pod k. XIX w. z połączenia kolejek leśnych. Można nią było dojechać do arboretum w Marculach.

Pod nr 56 stoi figura MB z 1876.