Świnoujście to nie tylko ciekawe miasto, piękny Karsibór, ale też świetna baza wypadowa w okolice i do Niemiec.
Kilka słów o historii.
W końcu XIII wieku ujście urasta do ważnego punktu celnego, przy którym powstała wieś West Swine. (...) na mocy układu zawartego w 1721 r. Szczecin oraz wyspy Wolin i Uznam dostały się pod panowanie pruskie. Układ jednak zawierał klauzulę, że na tych ziemiach Prusy nie miały prawa stawiać portu ani budować nowego miasta. (...) Prusy chcąc obejść klauzulę zwróciły uwagę na ujście Świny, jako, że istniała tu osada i przeprawa promowa podciągając to jako miasto i port. (...). Król pruski Fryderyk Wilhelm I podjął decyzję o pogłębieniu rzeki Świny i "rozbudowie" u jej ujścia portu.
(...) Po raz pierwszy nazwy Świnoujście użyto w 1742 roku dla osady powstającej wokół portu, a 3 czerwca 1765 roku z rąk króla Fryderyka II osada otrzymała prawa miejskie.(...)
W latach 1874 - 1880 wybudowano Kanał Królewski [obecnie Piastowski], który znacznie skrócił drogę wodną łącząc środkowy bieg Świny bezpośrednio z Zalewem Szczecińskim. Wybudowano go przekopując część wyspy Uznam (...) [w ten sposób powstała wyspa Karsibór]. Pogłębiono jednocześnie tor wodny. Prace te okazały się (...) przyczyną upadku Świnoujścia jako portu handlowego. Wskutek pogłębienia Świny, duże statki docierały do Szczecina nie zatrzymując się w Świnoujściu.
(...) [Port] powoli przekształcał się z handlowego na bazę wojskową. (...) Lata przed drugą wojną światową i w czasie wojny to czas rozbudowy morskiej floty. (...) Wojnę miasto przeżyło bez większych sensacji i dopiero pod sam koniec 12 marca 1945 r. w czasie tzw. nalotu dywanowego zniszczonych zostało 55% zabudowy, kilkadziesiąt statków i zginęło około 23 tys. ludzi. Świnoujście zostało zdobyte 5 maja 1945 roku jako ostatnie miasto na Pomorzu.
swinoujscie.pl
A teraz spacer po mieście. Na początek najstarszy budynek Świnoujścia, czyli dawny ratusz.
 |
| D. ratusz, ob. Muzeum Rybołówstwa Morskiego, 1805-1806; pl. Rybaka 1 |
Wieżyczka z zegarem została dobudowana w 1836.
 |
| D. rzeźnia i masarnia, wieża ciśnień, proj. Adolfa Plotza, 1890, 1911, po 1920; ul. Kościuszki 15 |
Jest to jeden z niewielu zabytków architektury przemysłowej Pomorza Zachodniego. Od końca wojny do 1959 znajdował się pod zarządem radzieckim, a od 2016 mieści się tu centrum handlowe (austriacki inwestor).
 |
| Kościół MB Gwiazdy Morza, 1895-1896; ul. Piastowska 11 |
Kościół powstał dla polskich robotników sezonowych, z ich składek, i był pierwszą w tych okolicach świątynią katolicką. "Ave Maris Stella" znaczy "Witaj Gwiazdo Morza".
 |
| Organy, 1903 |
Chyba nigdy nie widziałam zegara w kościele! Zabytkowe są też ambona i ołtarz boczny (XIX w.).
 |
| Plebania, 1889; ul. Piastowska 11 |
 |
| Ul. Hołdu Pruskiego |
Wyjątkowo piękna uliczka. Z tego, co wyczytałam, kamienice pochodzą z lat 1900 - 1908.
A teraz to, na czym najbardziej mi zależało i co jest, wg mnie, najciekawsze z racji historii, czyli...
 |
| Łazienki Cesarza Fryderyka (d. sanatorium), 1896; ul. Sikorskiego 10 |
 |
| "Kaiser…" (cesarz) |
Już w 1826 r. zbudowano tu pierwsze łazienki (...) przy obecnej ulicy Chrobrego.(...) gościom proponowano kąpiel w kilkuosobowych drewnianych wannach i cebrzykach.(...) w ostatnim 20-leciu XIX wieku w Świnoujściu faktycznie od podstaw zbudowano całą dzielnicę kuracyjną (...)
W latach 1895 – 96 (...) wzniesiony więc został imponujący kompleks kąpieliskowo – sanatoryjny. Wzniesiono go u zbiegu dzisiejszych ulic Chrobrego i Sikorskiego w bezpośredniej bliskości Parku Zdrojowego. (...) Kompleks łaźni (...) składał się z kilku budynków, w tym hotelowego, kąpielowego, technicznego. Zakończenie budowy i otwarcie łazienek, którym nadano oficjalną nazwę „Łazienki cesarza Fryderyka”, nastąpiło w końcu 1896 roku.
Dlaczego inwestycja nie wypaliła? Zmieniły się czasy i ludzie woleli kąpać się morzu, łazienki były drogie i oddalone od brzegu (były też inne, starsze, przy promenadzie), zaczęły też pojawiać się w domach. Chorzy mogli poddawać się kuracjom u siebie na miejscu, co było o wiele tańsze.
Najnowocześniejszy sprzęt rehabilitacyjny i sportowy sprowadzany ze Szwecji i z Niemiec, borowina z Kamienia Pomorskiego - nic nie pomogło.
(...) w 1898 roku zwrócono się do miasta o wsparcie działalności łazienek. (...) łazienki zostały udostępnione (...) jako łaźnia miejska, czynna także po sezonie. (...) nie można było zatrzymać nieuchronnego bankructwa. Nastąpiło ono w 1899 roku (...)
W 1903 roku zainstalowano tam elektryczność. W tym samym roku budynek sanatorium, ten na obecnej ulicy Sikorskiego został przez miasto przebudowany na mieszkania, które (...) były wynajmowane. Ten właśnie budynek ostał się do naszych czasów już jako budynek mieszkalny.
W okresie od 1914 do 1919 roku, łazienki przejęte zostały przez władze wojskowe i przekształcone na lazaret wojskowy (...) w 1923 (...) budynek sanatoryjny przebudowany na mieszkalny, kupił miejscowy nauczyciel nazwiskiem Polle, zaś budynki pozostałe, berlińska spółka handlu nieruchomościami. (...) sprzedali je w listopadzie 1924 roku miejscowemu Urzędowi Finansowemu (...) Budynek urzędu finansowego mocno zdezelowany w okresie powojennym został rozebrany.
iswinoujscie.pl
Nie wiem, czy mieszkańcy są w ogóle świadomi tego miejsca. Pan, który mnie mijał i przystanął, jak gapiłam się pozornie na nic, nie znał tej historii. Napis jest praktycznie niewidoczny i trzeba wiedzieć, że on tam jest. Szkoda, że nawet tablicy informacyjnej nie ma...
Pobliski Park Zdrojowy zaprojektowany został w 1827 przez Piotra Józefa Lenne, dyrektora ogrodów królewskich w Berlinie.
Wieża garnizonowego kościoła luterańskiego pw. Marcina Lutra z 1904, zniszczonego pod koniec II wojny światowej, jest obecnie wieżą widokową (ul. Paderewskiego 7).
Poszłam w kierunku morza i znalazłam się w dzielnicy uzdrowiskowej.
 |
| Klub Garnizonowy i d. Kasyno Wojskowe, 1903; ul. Piłsudskiego 45 |
 |
| Uzdrowisko "Swarożyc", XIX/XX w.; ul. Emilii Gierczak 1 |
 |
| Sanatorium "Światowid" (d. "Zum Walfisch"); ul. Jana Kasprowicza 12 |
Znalazłam zdjęcie z 1908.
 |
| Pensjonat "Admirał II", k. XIX w.; ul. Żeromskiego 12 |
 |
| Wille z 1908 i 1907; ul. Sienkiewicza 5 i 4 |
Willa pod nr 4 jest w rejestrze zabytków. Obecnie mieści się w niej Placówka Żandarmerii Wojskowej w Świnoujściu.
I to był koniec pierwszego dnia w Świnoujściu. Wróciłam nazajutrz i poszłam do latarni morskiej w dzielnicy Warszów. Jednej z najwyższych na świecie!
Rzadko żałuję, że POSZŁAM, ale tym razem to była gehenna. W upale, zaplątałam się po drodze, ludzie różnie kierowali. A trzeba było pojechać autobusem nr 1...
Na pocieszenie minęłam ciekawą kapliczkę i miejsce upamiętniające dawny cmentarz ewangelicki.
 |
| Ul. Barlickiego/ Sosnowa |
 |
| Najwyższa na polskim wybrzeżu latarnia morska (68 m), 1854–1857; ul. Bunkrowa |
Tuż przy latarni znajduje się Fort Gerharda. Nie weszłam, bo nie przepadam za zwiedzaniem z grupą, nie miałam też czasu - straciłam 2 godziny na dojście do latarni. Ledwo żyłam, a to był dopiero początek zaplanowanej trasy.
Następnymi "włodarzami" fortu byli żołnierze radzieccy. Stacjonowali oni we wszystkich fortach do 1961 roku, a w Forcie Anioła aż do 1992 roku - to jest do chwili wycofania Armii Radzieckiej z Polski.
 |
| Fort I - Wschodni Fort Artyleryjski (Gerharda; wyspa Wolin i prawy brzeg Świny), 1848-1859, 1877-1900 |
Wróciłam autobusem i przepłynęłam promem do miasta. Nadbrzeżem chciałam dojść do pozostałych fortów i zakończyć zwiedzanie na plaży.
 |
| Kapitanat Portu, 1879, 2 cisy, tzw. "Żeglarze", wieża ciśnień, 1898; ul. Wybrzeże Władysława IV 7 |
Kapitanat powstał wg projektu radcy budowlanego Alberta Severina (zaprojektował też latarnię morską) na miejscu drewnianego budynku zniszczonego podczas sztormu w 1872. Jeszcze wcześniej inspektorzy portu rezydowali gościnnie w siedzibie Komisji Żeglugowej w ówczesnym ratuszu.
 |
| Przy wejściu do kapitanatu, z prawej strony |
 |
| Głaz wyciągnięty podczas pogłębiania drogi do portu |
 |
| Fort III - Fort Anioła (wyspa Uznam i lewy brzeg Świny), 1848-1858, 1877-1880, 1940-1950 |
 |
| Brama do parku |
Brama powstała po 1863 r. jako zamknięcie głównej drogi, prowadzącej do Zachodniego Zespołu Fortecznego. Zamykała drogę prowadzącą do miasta poprzez Park Miejski.
tablica informacyjna
 |
| Schron |
Schron posiada sklepione pomieszczenie dla działa, z bocznymi niszami dla wyposażenia bądź podręcznego zapasu amunicji. W latach międzywojennych na remizie ustawiono murowany schron dla broni maszynowej. Na cegłach bramy widoczne są w wielu miejscach nazwy cegielni, produkujących w XIX wieku budulec na potrzeby fortyfikacji. Zachowały się oryginalne pancerne drzwi i zamknięcia nisz.
tablica informacyjna
 |
| "Ślimak" |
Betonowe stanowiska obserwacyjne tzw. "ślimaki" sprzed I wojny światowej, stojące niegdyś na ufortyfikowanych pozycjach obronnych (...) w Parku Zdrojowym.
tablica informacyjna
Zostały przeniesione w 2006 w związku z planowaną budową drogi.
 |
| Fort IV - Zachodni Fort Artyleryjski (wyspa Uznam i lewy brzeg Świny), 1848-1860, 1877-1880, 1934-1940 |
Na zdjęciu rosyjska rakieta balistyczna klasy ziemia-ziemia R-11 i kolumna antenowa MT-74 z sowieckiej radiolokacyjnej stacji meteorologicznej "METEOR" wykorzystywanej w systemie kierowania ogniem rakiet balistycznych klasy ziemia-ziemia.
 |
| Wrak niemieckiego promu artyleryjskiego wydobyty w 2011 z kanału portowego |
 |
| Prochownia, 1853 |
I tak znalazłam się na plaży.
 |
| Falochron Zachodni ze Stawą Młyny, długość ok. 350 m, 1818–1923 |
To jeszcze nie był koniec, bo szukałam schronu z czerwoną gwiazdą, ale chyba pozostał już tylko na zdjęciu. Schrony w pobliżu były, ale nie ten.
Poza tym nie znalazłam świeżo wyremontowanej wieżyczki wodowskazowej z lat 1897-1903.
Mimo że plan został wykonany, to mam niedosyt. Niby obeszłam dzielnicę uzdrowiskową, ale nie mogłam posiedzieć w parku i na plaży tyle, ile bym chciała, nie weszłam do Muzeum Rybołówstwa Morskiego i nie poszłam plażą do Niemiec.
2 dni na Świnoujście (bez Karsiboru) to zdecydowanie za mało.
https://www.swinoujscie.pl/pl/artykul/40/74/historia
Łazienki Cesarza Fryderyka w Świnoujściu
https://www.swinoujskie.info/2016/06/12/lazienki-cesarza-i-wielka-plajta/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wiki_Lubi_Zabytki/zachodniopomorskie/%C5%9Awinouj%C5%9Bcie
https://www.swinoujscie.info.pl/atrakcje/fortyfikacje
http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,979722,-1,-1,-1.html
file:///C:/Users/User/Downloads/GEZ%20%C5%9Awinouj%C5%9Bcie%20-%20spis.pdf
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz