Do Sianowa udało mi się pojechać za drugim podejściem, wyłącznie z braku czasu podczas pierwszego pobytu w tych okolicach. Wiedziałam, że warto. Poza tym wiele osób mówiło, że to bardzo ładne i klimatyczne miasteczko. To prawda!
Kilka słów o historii miasta ze strony ipomorze.pl:
Pierwsze wzmianki o Sianowie pochodzą z 1311 roku, kiedy to wspomniano o "Villa Sanow". W 1330 roku wzmiankowany był zamek, który prawdopodobnie był zlokalizowany w rozwidleniu Unieści i Polnicy. Sianów uzyskał prawa miejskie w 1343 roku z rąk braci Święców. W drugiej połowie XIV wieku przeszedł w posiadanie biskupów kamieńskich. Około 1400 roku Sianów ponownie wraca we władanie książąt. Po śmierci Bogusława XIV utracił swoje przywileje, a w 1662 roku potwierdzono prawa miejskie jako miasta wchodzącego w skład kasztelanii darłowskiej. (...) W czasie wojen napoleońskich miasto uległo zniszczeniu, co spowodowało upadek gospodarki. W 1845 roku nastąpiło otwarcie fabryki zapałek Kolbego, a w 1871 roku bracia Pohl uruchomili drugą fabrykę zapałek. W 1869 roku uzyskał połączenie kolejowe. Pod koniec XVIII wieku powstała w Sianowie stacja poczty konnej, która istniała do 1911 roku. Od XIX wieku był ośrodkiem przemysłu zapałczanego. Wielki kryzys światowy wywarł piętno na gospodarce Sianowa. W styczniu i lutym 1945 roku do Sianowa dotarła fala uciekinierów z Prus Wschodnich i Gdańska. Po przejęciu miasta przez administrację polską w 1945 roku początkowo nosił nazwę Canów.
Sianów powstał jako osada przyzamkowa. Przechodzący przez niego szlak handlowy ze Szczecina do Gdańska sprzyjał rozwojowi miasta. Ślady istnienia zamku zatarto w 1829 podczas budowy szosy Koszalin - Gdańsk.
Zachował się średniowieczny układ urbanistyczny z rynkiem w kształcie wrzeciona, jeden z nielicznych w Polsce, a przy ul. Armii Polskiej stoi dużo ładnych, starych kamienic. Podobno ma tu powstać deptak, ale jedyny artykuł, jaki znalazłam na ten temat pochodzi z 2015.
 |
| Ratusz, 1879; ul. Armii Polskiej 30 |
Odwach (siedziba główna warty garnizonu, wraz z pomieszczeniem komendy miasta i aresztem, wartownia, areszt przy tejże wartowni) znajdujący się w starym ratuszu był dawniej utrzymywany przez państwo, jednakże później przekazany mieszkańcom miasta pod warunkiem, że magistrat zawsze w ratuszu trzymać będzie w pogotowiu wartownię i magazynek broni.
 |
| Ul. Armii Polskiej 33 (d. plebania ewang., d. siedziba SP nr 1), 35, 37 (poczta) |
 |
| D. plebania ewangelicka, potem SP nr 1 im. J. Bytnara; ul. Armii Polskiej 33 |
O tym, że to dawna plebania dowiedziałam się na miejscu, nie znalazłam żadnych informacji na ten temat.
 |
| Ul. Armii Polskiej 36 i 34 |
 |
| Przejście od bramy do parku |
Idąc do parku, można obejrzeć ciekawą wystawę pt. "Sianów w starej fotografii". Jest to mural autorstwa Adama Maciejewskiego ukazujący dawne ulice i budynki.
 |
| Mostek w parku miejskim z bramą wejściową w tle |
Teraz można przejść przez park i zwiedzić dalszą część Sianowa albo wrócić na główną ulicę i iść do kościoła św. Stanisława Kostki. Zależy, która jest godzina i kiedy są msze, bo wejść tam trzeba koniecznie! To najważniejszy zabytek miasta.
Ceglana wieża, zwieńczona hełmem z latarnią jest reliktem średniowiecznego kościoła oraz dominantą w krajobrazie miasta. Nawa zachowała oryginalną formę architektoniczną oraz konstrukcję, stanowi jedyny na Pomorzu Zachodnim przykład ryglowego kościoła farnego.
Na przełomie XV/XVI w. wybudowana została ceglana wieża, dostawiona do murowanego kościoła z poł. XIV w. (...). Od XVII do pocz. XX w. był to kościół filialny, należący do parafii w Suchej i znajdował się pod patronatem właścicieli majątku. Średniowieczny kościół (nawa) został zniszczony w trakcie wojny siedmioletniej (1756-1763). Obecnie istniejący kościół ryglowy wybudowano w 1793 r. (na planie zbliżonym do średniowiecznej świątyni), do którego przeniesiono historyczne wyposażenie.zabytek.pl
 |
| Kościół św. Stanisława Kostki, 1793 |
 |
| Wieża, 2 poł. XVI w. |
 |
| Kamienie młyńskie nad wejściem; drzwi, XIX w. |
 |
| Pozostałości zniszczonego renesansowego portalu? |
 |
| Ołtarz główny, 1632 |
 |
| Ambona z figurą Mojżesza, 1631 |
(...) bogato zdobione wejście z balustradą schodową zwieńczone postaciami świętych. Na tylnej ścianie kazalnicy widnieje napis: "Michael Goldman burmistrz i Hans Güleke rajca miejski, obydwaj prowizorzy. Kościół w Sianowie. Roku Pańskiego 1631". Powyżej zamieszczono herb miasta, u dołu kazalnicy wyryto napis: "Słowo Boga pozostaje żywe i trwać będzie wiecznie". Dźwigar kazalnicy stanowi rzeźba Mojżesza.
pomeranica.pl
 |
| Gotycki krucyfiks , XIV/XV w. |
Na drewnianym krucyfiksie, w medalionach kończących jego ramiona, umieszczono wizerunki ewangelistów. W kościele są też 2 barokowe świeczniki wieloramienne z XVIII w.
W l. 2015-18 kościół przeszedł poważny remont, co można zobaczyć na filmie. Groziło mu zawalenie.
Na pl. Jana Pawła II, oprócz pomnika jego patrona, znajduje się też tablica poświęcona żołnierzom I Pułku Legionów Dąbrowskiego, którzy weszli do Sianowa w 1807 podczas marszu Napoleona na Rosję oraz pomnik upamiętniający pierwszych osadników ze wschodu przybyłych na te tereny w 1945.
ZIEMIA
Z WOJEWÓDZTW
BRZESKIEGO
KOWIEŃSKIEGO
LWOWSKIEGO
ŁUCKIEGO
NOWOGRODZKIEGO
STANISŁAWOWSKIEGO
TARNOPOLSKIEGO
WILEŃSKIEGO
Krótki spacer ul. Koszalińską...
... i, naprzeciwko OSP, widać kolejne miejsce ze zdjęć.
 |
| D. mleczarnia, 1908; ul. Strzelecka 1 |
Dalej na ul. Piastów jeszcze jeden ciekawy budynek. I więcej starych zdjęć.
 |
| D. prywatna szkoła; ul. Piastów 18 |
Stamtąd już widać cmentarz założony w 1844.
W 1984 ostatecznie zlikwidowano pozostałości cmentarza ewangelickiego. Upamiętnia go obecnie kamień z ledwo widocznym napisem "FRIEDHOF / SACRE / 1844" na prawo od wejścia z ul. Węgorzewskiej. Pozostały aleje lipowe.
 |
| D. kościół pomocniczy, ob. kaplica cmentarna pw. Najśw. Serca Jezusowego, 1844 |
W Sianowie istniał także cmentarz żydowski. Przetrwał do 1973 i znajdował się przy ul. Łubuszan.
Ul. Mickiewicza prowadzi do parku miejskiego im. Powstańców Warszawskich. Razem z alejami dojazdowymi z pocz. XIX w. (ul. Chrobrego) jest chroniony prawem.
 |
| D. gimnazjum, ob. SP nr 1 im. Janka Bytnara, 1896-97; ul. Chrobrego 4 |
Drogą po prawej stronie za mostkiem można dojść do d. młyna miejskiego na rzeczce Polnicy.
 |
| Dom młynarza? i młyn miejski |
 |
| Młyn miejski, 1780, rozbud. 1909 |
 |
| Ul. Armii Polskiej 2/ Tylna |
Ten dom jest też na fotopolska.eu.
Na koniec smutny akcent. Historia Sianowa w dużym stopniu była związana z Fabryką Zapałek. Niestety, zabytek został zburzony w 2017.
1 października 1845 roku August Kolbe założył niewielką wytwórnię zapałek. Początkowo zatrudniał tylko dwóch robotników. (...) Gdy miał już zapas zapałek, wyruszał pieszo w podróż, by je sprzedać.
(...) Z każdym kolejnym rokiem fabryka stawała się coraz większa. Kolbe dla swoich pracowników budował mieszkania, a nawet dom kąpielowy. (...)
(...) w drugiej połowie XIX wieku w Sianowie zaczęły działać jeszcze dwie fabryki zapałek. (...) W czasie kryzysu światowego w latach 1929-1933 zlikwidowano dwie fabryki zapałek. Pozostała tylko najstarsza - fabryka Kolbego.
(...) Latem 1932 roku [pracownicy] zorganizowali (...) przed sianowskim ratuszem manifestację antyfaszystowską. (...) Gdy hitlerowcy przejęli władzę, zemścili się na pracownikach fabryki. (...)
Po wyzwoleniu Sianowa (...) fabryka zapałek została zabezpieczona przez wojska radzieckie. Była niemal doszczętnie zniszczona. Przed przekazaniem zakładu polskiej administracji radzieccy żołnierze zdemontowali maszyny i urządzenia. W 1946 roku Ekspozytura Tymczasowego Zarządu Państwowego w Koszalinie przekazała fabrykę Państwowemu Monopolowi Zapałczanemu w Warszawie. Produkcji zapałek nie można było jednak uruchomić (...)
1 września 1947 roku fabryka znów rozpoczęła działalność. (...) Od lat 90. ubiegłego wieku produkcja była stopniowo zmniejszana. Na rynku dostępnych było wiele innych urządzeń do zapalania. (...) W 2007 roku zakłady zostały postawione w stan upadłości. Większość z maszyn sprzedano do Indii.
gk24.pl
Zniszczono kawał historii, wizytówkę miasta. Jak ludzie słusznie pisali w komentarzach pod filmem i zdjęciami, było to idealne miejsce na muzeum zapałek, z których Sianów słynął na całą Polskę. Niepojęte... To, co zostało, widziałam z autobusu jadąc z Koszalina (po lewej stronie). Gdybym miała więcej czasu, pewnie bym tam poszła, chociaż w sumie nie bardzo byłoby po co. Pozostał tylko komin i stróżówka. Znalazłam film. Pomnika "Dziewczynki z zapałkami" jakoś mi nie żal...
Rozumiem, dlaczego mnie zachęcano do odwiedzenia Sianowa i teraz sama gorąco polecam. Nie zwiedzałam w tej kolejności, ale taka trasa wydaje mi się najsensowniejsza, jeśli ktoś ma mało czasu. Przejeżdżając przez Sianów na pewno warto się zatrzymać, można też zrobić wypad np. z Mielna.
I jeszcze jedna informacja praktyczna. Z gastronomią nie jest najlepiej, więc nie ma co kombinować, tylko iść prosto do Gospody Parkowej.
https://pomeranica.pl/wiki/Sian%C3%B3w
https://www.ipomorze.pl/miejscowosci/sianow.html
https://zabytek.pl/pl/obiekty/sianow-kosciol-par-pw-sw-stanislawa-kostki
https://pomeranica.pl/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Stanis%C5%82awa_Kostki_%28Sian%C3%B3w%29
https://gk24.pl/w-sianowskim-kosciele-odkryli-zabytkowy-oltarz-zdjecia-wideo/ar/10574386
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz