Koszalin mocno ucierpiał podczas ostatniej wojny (zniszczono ok. 40% zabudowy), ale to, co się zachowało naprawdę robi wrażenie. Do tego bardzo dużo zieleni. Piękne miasto!
Po raz pierwszy Koszalin wymieniony został w Kronice Wielkopolskiej, jako jeden z grodów zdobytych w 1107 r. przez Bolesława Krzywoustego. Od X do XIII w. jako gród słowiański spełniał rolę usługową wobec słynnego ośrodka kultowego na pobliskiej Górze Chełmskiej. Tutaj w XIII w. zbudowano kaplicę chrześcijańską, znany w średniowieczu ośrodek pielgrzymi.
W 1248 r. Koszalin przejął biskup kamieński, zaś miasto lokował na prawie lubeckim 23 maja 1266 r. jego właściciel biskup Herman von Gleichen. W połowie XIV w. decyzją rady miejskiej kupiono na potrzeby miasta jezioro Jamno z mierzeją (...) Wkrótce [Koszalin] stał się pełnoprawnym członkiem Związku Hanzeatyckiego, handlowej organizacji miast północnoeuropejskich. Prestiż miasta umocnił się na przełomie XVI i XVII w., gdy książęta biskupi z rodu Gryfitów wybudowali tu zamek (...). Czasy świetności przerwała wojna 30-letnia, po której Koszalin wraz z całym Pomorzem Zachodnim stał się częścią Brandenburgii, a następnie Prus.
(...) Wielki pożar w 1718 r. zniszczył 2/3 zabudowy (...) W XIX w. Koszalin stał się centrum administracyjnym i komunikacyjnym Pomorza Środkowego, ośrodkiem przemysłu i usług. (...) W okresie międzywojennym Koszalin dotknął kryzys; dopiero lata 30 przyniosły ożywienie w przemyśle związane z przygotowaniami Niemiec do II wojny światowej.
W wyniku walk niemiecko-sowieckich i polskich na Pomorzu, będących konsekwencją układu w Jałcie, 4 marca 1945 r. miasto zostało zajęte przez Armię Radziecką i włączone w granice państwa polskiego.
koszalin.pl
Od dworca szłam główną ulicą, Zwycięstwa. Najpierw zwiedzałam jej prawą stronę, potem przeszłam na lewą.
 |
| Katedra Niepokalanego Poczęcia NMP, 1300-1333 |
Kościół farny w Koszalinie, główna świątynia miejska w średniowieczu pozostająca pod opieką bractw cechowych, od momentu budowy jest do dziś centralnym kościołem miasta. Funkcja obiektu nigdy w ciągu dziejów nie została zmieniana. Forma jej obecnego wyglądu artystycznego niewiele odbiega od pierwowzoru. (...)
Fundatorem była (...) cała gmina wyznaniowa, liczni wówczas pielgrzymi, przy (...) wsparciu Rady Miejskiej. Składki na budowę kościoła zbierały mniszki Cysterki za pomocą i przyczyną cudownego obrazu Matki Saskiej od mieszkańców miasta, a nade wszystko pielgrzymów, ściągających licznie do cudownego obrazu i kaplicy na Górze Chełmskiej.
cikit.koszalin.pl
 |
| Krucyfiks gotycki, XIV w. |
Krucyfiks został prawdopodobnie uratowany z pożaru kaplicy na Górze Chełmskiej w 1533. Widać na nim winorośl (symbol Drzewa Życia), a w okrągłych medalionach zakończeń - wizerunki 4 ewangelistów. Belka tęczowa jest nowa, z 1972.
 |
| Ołtarz główny |
W części środkowej ołtarza umieszczono postacie (od lewej): św. Jana Chrzciciela, MB z Dzieciątkiem i św. Jana Ewangelisty. Na skrzydłach znalazły się rzeźby 12 apostołów, a w predelli postacie św. Doroty, św. Urszuli, MB z Dzieciątkiem, św. Małgorzaty i św. Barbary. Figury z 1512 są po renowacji, nowa jest szafa ołtarzowa.
 |
| Marcin Luter |
W l. 1534-1945 katedra była świątynią ewangelicką. W prezbiterium zachowano 2 witraże z tamtych czasów: Marcina Lutra i jego teologa, Melanchtona. Założono je w 1914.
 |
| Tryptyk barokowy z Ostatnią Wieczerzą, z Łękna, XVII w. |
Przy wejściu do kruchty znajdują się 2 gotyckie figury św. Wojciecha i św. Ottona wykonane przez Andrzeja Wenda z Iwięcina w 1512.
A w kruchcie: |
| Płyta nagrobna marszałka dworu księcia Jana Fryderyka, Petera Kameke z Łasina, XVI w. |
 |
| Chrzcielnica z kamienia gotlandzkiego, XIII w. |
 |
| Epitafium mieszczańskie, XVI w. |
 |
| D. plebania, XVII w., 1959; ul. Wyszyńskiego 16 |
 |
| Kamienica gotycka, XVI, XVIII w., 1959; ul. Chrobrego 6 |
Nie wiem, kiedy ta kamienica powstała. Wg karty zabytku to XVI w., ale podaje się też XIV i XVII/XVIII w.
 |
| D. oddział Narodowego Banku Polskiego, 1938; ul. Zwycięstwa 42 |
Zbudowany (...) według projektu architekta prof. Gregora Rosenbauera, jest przykładem architektury modernistycznej. Od początku aż do 1945 r. był siedzibą Oddziału Pomorskiego Banku SA w Szczecinie. W 1945 r. mieściła się tutaj radziecka Komendantura Wojenna. Od 1947 r. ponownie spełnia funkcje banku (...)
cikit.koszalin.pl
Tyle w okolicach katedry. Poszłam dalej w kierunku kaplicy św. Gertrudy.
Kościół powstał dla wiernych założonej w 1857 parafii katolickiej. Była to pierwsza świątynia katolicka w Koszalinie po reformacji i do zakończenia II w. św. jedyna katolicka w mieście.
 |
| Kościół św. Józefa Oblubieńca, 1869; ul. Biskupa Domina 10 |
Kościół powstał dla wiernych założonej w 1857 parafii katolickiej. Była to pierwsza świątynia katolicka w Koszalinie po reformacji i do zakończenia II w. św. jedyna katolicka w mieście.
Nie udało mi się wejść do środka.
Kaplica św. Gertrudy – wzniesiona (...) poza murami miejskimi. Początkowo pełniła funkcje kaplicy szpitalnej, a następnie – cmentarnej. W 1735 roku zamieniona na skład amunicji miejscowego garnizonu (zmiana dachu, zamurowanie otworów okiennych, rozebranie wieży).
Kaplica nosi wyraźne ślady wpływów architektury skandynawskiej. (...)
 |
| I LO im. St. Dubois, 1912; ul. KEN 1 |
 |
| Sowa (mądrość) i pelikan (poświęcenie) |
[Gmach] wybudowany (...) na potrzeby Miejskiego Liceum Żeńskiego im. Księżnej Bismarck. W 1944 r. w gmachu znajdował się lazaret dla żołnierzy niemieckich, a od 1945 r. – szpital dla żołnierzy radzieckich. W 1947 r. przekazany Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącemu w Koszalinie (...)
cikit.koszalin.pl
Kaplica św. Gertrudy to 1 z trzech gotyckich kaplic centralnych na Pomorzu Środkowym nawiązujących do kościoła Grobu Pańskiego w Jerozolimie i najstarsza kaplica centralna na Pomorzu (tablica informacyjna).
 |
| Kaplica św. Gertrudy, 1383, od 1999 ewangelicko-augsburska; ul. Modrzejewskiej 10 |
Kaplica św. Gertrudy – wzniesiona (...) poza murami miejskimi. Początkowo pełniła funkcje kaplicy szpitalnej, a następnie – cmentarnej. W 1735 roku zamieniona na skład amunicji miejscowego garnizonu (zmiana dachu, zamurowanie otworów okiennych, rozebranie wieży).
Kaplica nosi wyraźne ślady wpływów architektury skandynawskiej. (...)
Na początku XX wieku przywrócono kaplicy funkcje sakralne i poddano restauracji, odtwarzając pierwotny wygląd.
Po II wojnie światowej pełniła funkcje magazynowe, mieściła się tu także Mała Scena Bałtyckiego Teatru Dramatycznego. Przez pewien okres funkcjonowała tam m.in księgarnia.
Po II wojnie światowej pełniła funkcje magazynowe, mieściła się tu także Mała Scena Bałtyckiego Teatru Dramatycznego. Przez pewien okres funkcjonowała tam m.in księgarnia.
cikit.koszalin.pl
 |
| Budynek parafii ewangelickiej, 1906, przebud. w l. 50. XX w.; pl. Teatralny 1 |
W 1945 r. [budynek] pełnił funkcje obozu przejściowego dla uciekinierów z Prus Wschodnich, a w latach 1946 – 1947 mieścił się tu szpital zakaźny dla wysiedlanych Niemców. W latach 1953 – 1958 funkcjonował jako dom widowiskowo-sportowy. Od 1958 r. siedziba Bałtyckiego Teatru Dramatycznego.
cikit.koszalin.pl
Przeszłam przez Park im. Książąt Pomorskich "B", minęłam kamień upamiętniający istniejącą tu w l. 1885-1938 synagogę i zobaczyłam piękny budynek, jak się okazało, d. Gmach Rejencji.
 |
| Gmach Rejencji, ok. 1890, ob. Komenda Miejskiej Policji; ul. Słowackiego 11 |
cikit.koszalin.pl
 |
| Poczta, 1884, 1906-1908; ul. Lampego 22 |
 |
| Powozownia (budynek gospodarczy), 1884, 1906-1908; ul. Pocztowa 1 |
 |
| Filharmonia Koszalińska, 2013; ul. Piastowska 2 |
Chciałam zobaczyć powozownię z bliska, a brama akurat była otwarta, więc skorzystałam. Zdążyłam wybiec w ostatniej chwili :)
Przeszłam na drugą stronę ul. Zwycięstwa, do Parku im. Książąt Pomorskich "A".
Rzadko zachwycam się nową architekturą, ale Filharmonia jest wg mnie świetna.
 |
| Dom Kata, ob. teatr, XV/XVI, XVII, XX w.; ul. Grodzka 3 |
Domek Kata (...) to gotycka kamienica, wzniesiona (...) na planie trapezu, co zostało podyktowane łukowatym przebiegiem linii murów miejskich w tym miejscu, prawdopodobnie z wykorzystaniem fragmentu dawniejszej baszty. (...)
Dawniej w tej kamienicy zamieszkiwał kat, zatrudniony na etacie od 1464 r., kiedy to rada miejska wykupiła od biskupa prawo sądów i wydawania wyroków. (...) Zawód kata pozostawał w rodzinie i przechodził z ojca na syna. Ostatni wyrok kat wykonał w 1893 roku, ale jego rodzina zamieszkiwała w tej kamienicy jeszcze w okresie międzywojennym.
cikit.koszalin.pl
Wyroki wykonywano na tzw. "Górze Wisielców" (przedłużenie ul. Dąbrowskiego) i na rynku, a po pożarze w 1718 - na przedłużeniu ul. Bogusława II, przy murach.
W pobliżu, pod adresem Mickiewicza 22, znajduje się d. kościół zamkowy, a obecnie cerkiew Zaśnięcia NMP i siedziba parafii prawosławnej.
Historia kościoła będącego pierwotnie świątynią klasztorną cysterek koszalińskich sięga XIII wieku. Klasztor ufundowano w 1278 (...) Kościół służył cysterkom do czasów reformacji, kiedy to mniszki opuściły Koszalin. Później popadł w ruinę, lecz na początku XVII wieku został odbudowany przez księcia Franciszka I w latach 1602-1609 jako kościół zamkowy (...)
Znacznie uszkodzony w czasie pożaru miasta w 1718 r. W latach 1818-1819 doczekał się generalnego remontu, otrzymał nowe wyposażenie (...). W 1953 r. przekazany Polskiemu Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu (...).
cikit.koszalin.pl
 |
| Kamienica, XVI w., w ścianach bocznych elementy z XV/XVI w. (ostrołukowe blendy), XVIII, XX w., budynek mieszkalny, Muzeum Okręgowe, ob. Pałac Ślubów; ul. Bogusława II 15 |
A poniżej obecna siedziba Muzeum.
 |
| Pałac Młynarza (Carla Gellerta), 1897, i młyn; ul. Młyńska 37/39 |
 |
| Młyn miejski, 1838-1843; ul. Młyńska 37/39 |
 |
| Browar, 1873; ul. Grunwaldzka 1A |
Browar uniknął zniszczeń podczas wojny, natomiast pod budynkiem straży pożarnej nadal znajdują się podziemia dawnego browaru E. Aschera (1846-1910). Podczas wojny była tam fabryka amunicji. Niestety, podziemia zostały zalane wodą.
 |
| Restauracja "Minibrowar Kowal" |
 |
| Straż Pożarna, 1928; ul. Kazimierza Wielkiego |
Lokalizacja straży pożarnej nawiązuje do miejsca wybuchu wielkiego pożaru miasta w 1718 r., w którym spłonęła większość zabudowy miasta.
[Mury obronne] wzniesione w latach 1291-1350 o obwodzie 1600 m, umocnione były 46 czatowniami i 3 bramami, tworzyły zamknięty pierścień. Grubość muru u podstawy wynosiła 1,30 m, a wysokość sięgała do 7 m. (...) po wielkim pożarze miasta w 1718 r. były stopniowo obniżane (1731 r.) do wysokości 3 m. Uzyskany materiał wykorzystano do odbudowy miasta. W XIX w. bramy miejskie rozebrano, a do większych fragmentów murów dobudowano domy.
cikit.koszalin.pl
 |
| Ul. Kazimierza Wielkiego |
Do tej pory kamienie młyńskie widywałam tylko na kościołach. Więcej na ten temat przy okazji Mielna.
 |
| Ul. Marii Ludwiki |
 |
| Najdłuższy kawałek muru, od ul. Młyńskiej do Mickiewicza |
Willa poniżej jest już blisko dworca, tak więc wróciłam do punktu wyjścia.
 |
| Wędzarnia, pocz. XX w. |
 |
| Willa, pocz. XX w.; ul. Jana z Kolna 38 |
Na koniec przykład świetnej, wg mnie, nowej architektury. Ten budynek zobaczyłam na samym początku i zachwycił mnie do tego stopnia, że zaczęłam pytać, czy to zabytek.
 |
| Ul. Zwycięstwa 37, z tyłu straż pożarna |
Nie udało mi się zobaczyć wszystkiego. Następnym razem na pewno przejdę się ul. Piłsudskiego i Batalionów Chłopskich (83 - piękna willa!), zobaczę dworzec kolejki wąskotorowej na Kolejowej 4 i pojadę na Górę Chełmską.
Będąc w okolicy Koszalina, nie można zapomnieć o Jamnie, które jest jego częścią, ale to zupełnie inny świat...
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz