Łagów i okolice

Łagów nazywany jest "Perłą Ziemi Lubuskiej" i nie jest to przesada. Już dawno nie byłam w tak pięknym miejscu. To raj dla osób, które chcą odpocząć wśród przyrody, popływać, a jednocześnie pozwiedzać. Dookoła lasy, krystalicznie czysta woda i zabytki w bliskiej od siebie odległości. Łagów posiada cechy uzdrowiska klimatycznego - w XVIII w. powstała tu pierwsza pijalnia wód mineralnych.

Jez. Ciecz (Trześniowskie) i widok na zamek joannitów

Wieś położona jest między dwoma jeziorami: Ciecz i Łagowskim. Jez. Ciecz jest jednym z 10 najgłębszych w Polsce (do 58,8 m) - nawet legalnych kąpielisk tam nie ma. Do centrum Łagowa chodziłam ścieżką nad jeziorem i tam zrobiłam powyższe zdjęcie. Właściwie to chodziłam głównie nad jeziorami, czyli praktycznie cały czas byłam nad wodą i / lub w lesie.

A oto co jest do zobaczenia w Łagowie.

Brama Polska (Poznańska), murowano-szachulcowa, XV, XVII, XIX w.

Brama Polska (Poznańska)

Ceglana budowla gotycka wzniesiona w XV w. na przedłużeniu drogi z Gronowa, wraz z obwarowaniami stanowiła element obrony południowego fragmentu pasa umocnień. W XVII w. została otynkowana, tynki zdjęto dopiero w 1958 r. Za bramą znajdowała się 30-metrowa fosa, której pozostałością jest dziś kanał łączący jeziora.

                                                                                                                      zpkwl.gorzow.pl

"Kurza stopka", XVIII w. (XVII?); ul. Kościuszki 9

Brama Marchijska (Brandenburska, Niemiecka, Berlińska), murowano-szachulcowa, XVI - XIX w.

Brama Marchijska (Brandenburska, Niemiecka, Berlińska)

Zbudowana w XVI w., ma konstrukcję mocniejszą niż Brama Polska, ze względu na trudniejsze warunki obrony. Pierwotnie wyłącznie ceglana, w XVII w. podwyższona o część szachulcową, łączyła się z kamiennymi murami otaczającymi zamek od zachodu. 

                                                                                                                         zpkwl.gorzow.pl

Zamek został wybudowany po 1350 r. przez zakon joannitów na sztucznie usypanym wzniesieniu, w przesmyku pomiędzy jeziorami Trześniowskim i Łagowskim. Było to założenie o planie czworokąta, otoczone murem. W zachodniej części mieściła się część mieszkalna, a w pł.-wsch. narożniku wieża. Wzgórze zamkowe otoczone było dodatkową linią murów z półokrągłymi, małymi bastejami, o funkcji nie tylko obronnej, ale też oporowej. Na XVI stulecie datuje się basztę bramną oraz skrzydło północne. W trakcie wojny trzydziestoletniej zamek, opanowany przez Szwedów, oblegały wojska brandenburskie. Wojenne zniszczenia odbudowano, dostawiając skrzydło południowe i nadając budynkowi, z wyjątkiem wieży, formę barokową. W 1712 r. wzniesiono skrzydło wschodnie, zamykając dziedziniec. Następnie, w 1734 r. powstała 22 metrowa szyja wejściowa. Po kasacji zakonu, w 1810 r. dobra joannitów przeszły na własność państwa pruskiego. Zamek przejęli prywatni właściciele, których do 1945 r. było kilku (...). Po II wojnie światowej zamek pełnił funkcję Domu Pracy Twórczej, a po generalnym remoncie w latach 1966-1971 został przystosowany na hotel (...)

                                                                                                                          zabytek.pl

Park zamkowy, 1 poł. XVIII w., XIX w. (po pożarze w 1842)

Zamek joannitów, XIV, XVI - XVIII w.

Zamek joannitów

Sala gotycka ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym wspartym na jednym filarze (d. refektarz?)

(...) piwnice (...) przetrwały w oryginalnej gotyckiej formie. Na piętrze, w tzw. sali rycerskiej, znajduje się kominek z ok. 1740 r., z dekoracyjnie opracowanym herbem jednego z komandorów zakonu, Adama Ottona von Vierek.

                                                                                                                            zabytek.pl

W piwnicach  mieszczą się toalety, do sali rycerskiej nie udało mi się wejść.

Na dziedzińcu zamkowym działa restauracja i tam też znajduje się wejście na wieżę.

Brama Polska, XV, XVI w., i jez. Łagowskie

Kościół św. Jana Chrzciciela i jez. Ciecz

Kościół św. Jana Chrzciciela (d. ewangelicki), 1725-1726, 1876

(...) Pierwotnie znajdowała się tu (być może na miejscu obecnego kościoła) kaplica przyzamkowa, zbudowana w końcu XVI w. dla potrzeb mieszkańców podgrodzia. Później wzniesiono tu kościół o konstrukcji szachulcowej, na miejscu którego w 1726 r. zbudowano obecną świątynię, murowaną z kamienia i cegły. W 1867 r. kościół ten został gruntownie przebudowany i rozbudowany o wieżę i transept (poprzeczną nawę). W latach 1970-1971 przeprowadzono tu prace remontowe.

(...) Wewnątrz kościoła znajdują się empory, a także kilka późnorenesansowych płyt nagrobnych z 2 poł. XVI w., pochodzących z pierwotnej kaplicy przyzamkowej, a wśród nich komandora łagowskiego Andrzeja Schleiben (zm. 1571) oraz jego syna (zm. 1568). Obydwie te płyty – wykonane z piaskowca – znajdują się obecnie w zakrystii. Wiele podobnych płyt, znajdujących się w posadzce prezbiterium i ścianach bocznych, zostało stąd usuniętych podczas remontu kościoła.

                                                                                                                      parafia.lagow.pl

Dlaczego zostały usunięte i co się z nimi stało?

Park zamkowy - buk pospolity

[Kamieniczki] położone między bramami w centrum Łagowa. Po wielkim pożarze w 1842 r., domy południowej pierzei rynku odbudowano w stylu kamieniczek. Domy północnej pierzei wybudowano z nietrwałego materiału, w konstrukcji szkieletowej, dlatego do dziś zachował się tylko jeden budynek, w którym obecnie mieści się punkt informacji turystycznej Gminy Łagów ["Kurza stopka"]. Pomiędzy bramami funkcjonował niegdyś niewielki rynek z fontanną - centrum życia handlowego miasteczka.

                                                                                                                          zpkwl.gorzow.pl

Kamieniczki, XIX w., i Brama Marchijska; ul. Kościuszki

Karczma Podzamcze, XVIII w., kamieniczki, XIX w.; ul. Kościuszki

Karczmę Podzamcze bardzo polecam. Nie dosyć, że zabytek, to jeszcze dobre jedzenie i miła, szybka obsługa. A będąc przy temacie jedzenia, nie mogę nie wspomnieć o pobliskiej Stolarnia Cafe, od której się uzależniłam :)

Osada ludności kultury łużyckiej ok. 1000-650 p.n.e., gród obronny w XIII-XIV w. (ścieżka "Sokola Góra")

Na płaskim wzniesieniu zwanym Sokolą Górą (...) znajduje się miejsce najwcześniejszego osadnictwa w Łagowie sprzed ok. 3 tys. lat. (...) pomiędzy XII, a XIII w. wybudowano tu gród typu stożkowatego, drewniano-ziemny, otwarty, o średnicy 20 m. W połowie XIV w., nieco dalej, powstało drugie grodzisko, również drewniano-ziemne, ale o charakterze obronnym. Do dziś na powierzchni widoczne są pozostałości po nim w postaci podwójnych wałów. Podczas badań archeologicznych odnaleziono tu okucia ksiąg liturgicznych wykonane z brązu, fragmenty uprzęży, żelazne i brązowe ozdoby, groty strzał i inne elementy uzbrojenia. Z chwilą powstania zamku w 2 poł. XIV w., grodzisko pełniło funkcję podgrodzia i z czasem zostało opuszczone. (...)

Na terenie dzisiejszego rezerwatu „Nad jeziorem Trześniowskim“, u podnóża Sokolej Góry istniał niegdyś zwierzyniec, utrzymywany przez właścicieli zamku. Założony ok. 1730 r. przez ówczesnego komandora łagowskiego Christiana Ludwika Hohenzollerna las miał wówczas charakter parkowy, między drzewami stały klatki ze zwierzętami.

                                                                                                              zpkwl.gorzow.pl

Cyrkiel masoński

Cmentarz ewangelicki na szczycie Sokolej Góry został założony w XIX w. Jest dość rozległy i nie najgorzej zachowany. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1860. Widziałam na grobie kotwicę - symbol nadziei, na innym sznur, czyli pewnie też miał kotwicę. 

Na grobowcu dr. med. Paula Blume (1857-1936) jest chyba cyrkiel masoński (symbol mądrości, wiedzy, rozumu, twórczych i aktywnych sił Boga i człowieka; okrąg, czyli nieskończoność i punkt – początek, to symbol absolutu). Na zdjęciu poniżej widać coś, co przypomina papirus. Może po prostu chodzi o wiedzę skoro to był doktor?

Prawdopodobnie grób górnika

Głaz na grobie ost. przedwojennego leśniczego, Paula Schupke (02.12.1853 - 02.10.1938)

 Za Bramą Marchijską jest kilka ciekawych domów.

Dom, hotel "Am see", XVIII w.; ul. Bolesława Chrobrego 13

W l. 1930-45 właścicielem był Leon Stanisław Pinecki, zapaśnik, 5-krotny mistrz Europy i 3-krotny mistrz świata. Został pochowany na miejscowym cmentarzu.

Dom szachulcowy, XVIII / XIX w.; ul. Chrobrego

 Na ul. Chrobrego warto też spojrzeć na dom pod nr 20 i kapliczkę z MB z plastrem miodu.

Willa "Zameczek", pocz. XX w., przebud. w l. 1960-70; ul. Sulęcińska 11

Ul. Sulęcińską można iść dalej, do Jemiołowa, który w 2016 został uznany za Najpiękniejszą Wieś Lubuską. Zabytkami są dom nr 16 i kościół poewangelicki, a nad stawem w centrum wsi od 2006 działa Skansen Maszyn Rolniczych. W kościele znajduje się ołtarz z 1730 (pierwotnie ambona-ołtarz) przeniesiony w pocz. l. 70. XX w. z kościoła w Łagowie.

A teraz wschodnia część Łagowa.

Wiadukt, 1909, nad drogą do Żelechowa; ul. Mostowa

Kaplica Ścięcia św. Jana Chrzciciela, 1929, na tzw. Wzgórzu Kolejowym

Katolicy zamieszkali w Łagowie i okolicy należeli do parafii rzymsko-katolickiej w Sulęcinie i tam dojeżdżali na Mszę św. (...) Dnia 29 IX 1929 r. poświęcono kaplicę pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela – wzniesioną w dobrowolnych ofiar katolików na tzw. Wzgórzu Kolejowym, którą obsługiwali kapłani z Sulęcina.

                                                                                                                        parafia.lagow.pl

Cmentarz komunalny; ul. Spacerowa 24

Tylko ta kaplica jest stara, reszta to nowe groby.

 

 

Idąc dalej do Buczyny Łagowskiej wschodnią stroną jeziora Trześniowskiego mija się cmentarz komunalny w Łagówku.
Po jego prawej stronie zachował się, w nie najlepszym stanie, cmentarz ewangelicki.

Buczyna Łagowska

Otręba - jeszcze zamieszkana

Dalej są Zamęciny, w których nie ma nic poza "Spaloną leśniczówką", a raczej tablicą informacyjną i paroma kamieniami. Była to przedwojenna leśniczówka "Bukowe Źródła" spalona przez szabrowników w 1945. W pobliżu znajdował się "Bukowy Młyn" i pensjonat.

Na skrzyżowaniu czerwonego i niebieskiego szlaku, między jez. Buszno i Buszenko, napotkałam głaz z niemiecką nazwą.

Głaz upamiętniający leśniczego z napisem "Feuerstack"

A teraz spacer na południe od Łagowa. Obeszłam jez. Łagowskie.

Jez. Łagowskie - droga do Gronowa wzdłuż wschodniego brzegu

Zabytkowy wiadukt kolejowy na drodze do Gronowa

 

W Gronowie znajduje się cmentarz ewangelicki. Właściwie wg mapy są 2, ja byłam na tym bliżej centrum, powyżej drogi A2. Trafiłam łatwo - szłam cały czas prosto od wiaduktu. 

Cmentarz jest ładnie położony w kępie drzew, po prawej stronie, za polem. Trochę nagrobków stoi, trochę leży, są nagrobki w formie drzew i zwykłe groby. Wszystko zarośnięte i zaniedbane. Ale i tak wg mnie warto odwiedzić to miejsce, dla samej historii i klimatu.

Powrót z Gronowa nad jez. Łagowskim, zachodnim brzegiem

To nie wszystkie miejscowości, jakie odwiedziłam, ale o tym oddzielnie, bo jest to propozycja 1-dniowej wycieczki. Przy okazji przesiadek pochodziłam też po Zbąszynku i Kosieczynie. 

Rzadko wracam w te same miejsca - w końcu w Polsce jest tyle do zobaczenia, że życia nie starczy - tym razem jednak szukałam pretekstu. Nie było trudno go znaleźć, bo okolice ciekawe, a i nie wszystko zdążyłam zobaczyć.

Ogromnym plusem jest też dla mnie to, że poza centrum nie ma tłumów turystów. Naprawdę można odpocząć.

 

https://zabytek.pl/pl/obiekty/lagow-zamek-joanitow

https://zabytek.pl/pl/obiekty/lagow-brama-polska 

https://zabytek.pl/pl/obiekty/lagow-brama-marchijska 

http://parafia.lagow.pl/historia-parafii/ 

https://zabytek.pl/pl/obiekty/lagow-grodzisko 

https://www.zpkwl.gorzow.pl/index.php/o-nas/parki-krajobrazowe/lagowsko-sulecinski-park-krajobrazowy?start=2 

https://polska-org.pl/7244414,Lagow,Wiadukt_kolejowy_Lagow_LK_375_ul_Mostowa.html 

https://gazetalubuska.pl/bieszczady-nad-jeziorami-zobacz-jak-lagow-wabi-przyroda/ar/4681740