Kamieniec

Kamieniec słynie z imponujących ruin pałacu Finckensteinów, zwanego niegdyś Wersalem Północy lub Pruskim Wersalem. To jeden z najbogatszych rodów Prus Wschodnich, który pozostawił po sobie ślady w całej okolicy.

Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. (...) W okresie wpływów zakonu miejscowość wchodziła w skład dóbr kapituły pomezańskiej. W 1532 roku Kamieniec trafił w ręce biskupa Georga von Polentza. (...)

W 1705 roku Kamieniec (...) kupił marszałek polny Albrecht Konrad Finck von Finckenstein. W 1718 roku król Fryderyk Wilhelm I zezwolił Finckensteinom na budowę pałacu w Kamieńcu. Jednocześnie zmienił nazwę wsi z Habersdorf (...) na Finckenstein. Budowa rezydencji zakończyła się w 1720 roku. Zgodnie z królewską wolą oddzielne skrzydło pałacu zostało przeznaczone dla królewskiej pary, która zatrzymywała się w Kamieńcu w drodze do Królewca. (...)

Jednym z najbardziej niezwykłych gości pałacu był Napoleon. (...)

Z rodem Finckensteinów skoligacona była rodzina zu Dohna-Schlobitten (...) Ostatnim właścicielem był Albert zu Dohna, który przebywał w Kamieńcu od 1942 do 1945 roku.

Pałac został splądrowany i spalony przez czerwonoarmistów w 1945 roku. Po zakończeniu wojny na bazie dawnego majątku uruchomiono Państwowe Gospodarstwo Rolne Kamieniec. Na początku lat 90. XX w. pałac był własnością Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, a następnie przeszedł w ręce prywatnych właścicieli.

                                                                                                       encyklopedia.warmia.mazury.pl

W 1932 w skład dóbr kamienieckich wchodziło 11 folwarków i las. Co do zniszczenia pałacu przez Armię Czerwoną, to nie jest to do końca pewne - wg tablicy informacyjnej mogło się to stać po 1945.

Zwiedzanie rozpoczęłam od północnej części wsi i szłam na południe. Najpierw zobaczyłam zabudowania folwarczne.

Owczarnia, 1720, pocz. XX w.

Owczarnia, 1720, pocz. XX w.

Nr telefonu na głównej bramie

Kilka słów o dawnych właścicielach pałacu.

Von Finckenstein to wy­wo­dzą­cy się z West­fa­lii i Ale­ma­nii ród hra­bio­wski, zgo­dnie z le­gen­dą jed­nak je­go pro­to­plaś­ci mie­szka­li w Szwaj­ca­rii o­raz daw­nej Aus­trii, gdzie w IX stu­le­ciu o­trzy­ma­li zie­mie z rąk Ka­ro­la Wiel­kie­go. Ich do­bra skon­cen­tro­wa­ne by­ły głów­nie w Pru­sach Gór­nych, w sta­ros­twach iław­skim, os­tródz­kim i dą­brów­ień­skim. Tu­taj od 2. po­ło­wy XVI wie­ku gro­ma­dzi­li u­rzę­dy, a wraz z ni­mi ma­jąt­ki, któ­re w wie­ku XIX o­bej­mo­wa­ły po­wierz­chnię 14 ty­się­cy he­kta­rów. Wzros­to­wi po­tę­gi fi­nan­so­wej to­wa­rzy­szył czyn­ny u­dział w zwią­zku han­ze­a­tyc­kim miast han­dlo­wych Eu­ro­py Pół­noc­nej z cza­sów śred­nio­wie­cza i po­cząt­ku e­ry no­wo­żyt­nej, a w póź­niej­szym o­kre­sie ka­rie­ra u­rzęd­ni­cza i woj­sko­wa. W XVIII wie­ku wy­dzie­li­ły się li­nie Fin­cken­stei­nów: star­sza na Szym­bar­ku i Dą­brów­nie o­raz młod­sza za­mie­szku­ją­ca na sta­łe w pa­ła­cu w Ka­mień­cu.

                                                                                                                      zamkipolskie.com 

Pałac, 1720

Zanim obeszłam ruiny pałacu, zostałam zaprowadzona do przepięknej!!! Groty Muszlowej. 

Ze strony zabytek.pl:

Grota muszlowa została zbudowana (...) być może wg planów PAULA  KROTTENDORFA - ogrodnika księcia Holstein-Beck; pierwotnie na attyce umieszczone były figury dzieci z kwiatami i wazy kwiatowe, w niszach znajdowały się kamienne przedstawienia Adama i Ewy i 5 dzieci; muszle do wystroju wnętrza sprowadzono z Amsterdamu.

Ściany zewnętrzne pokrywały skorupy ostryg. Na szczycie mansardowego dachu (...) znajdują się wazony w kształcie ananasa. (...) na ścianach i sklepieniu sufitu wykonano (...) dekoracje z muszli i minerałów. W środkowej niszy tylnej ściany znajdowała się tzw. "Kaskada", po której spływała woda doprowadzana (...) podziemnymi kanałami wodnymi, łączącymi pałac i inne budowle z (...) jeziorem Gaudy. (...) Grota w Kamieńcu to (...) jedyna zachowana ogrodowa budowla tego rodzaju na terenie dawnych Prus Wschodnich.

                                                                                                                tablica informacyjna

Grota Muszlowa, 1733

W l. 80. XX w. przebudowano ścianę zachodnią (powyżej). Jak się dowiedziałam na miejscu, był tu magazyn. Nie do wiary...

Również na miejscu, dowiedziałam się, że błyszczące kamienie na zewnątrz zostały sprowadzone z Syberii. 

Właściwie to poza stroną zabytek.pl nie znalazłam żadnych informacji o grocie, nawet na fotopolska.eu. Plus jedno zdjęcie archiwalne. Warto sfotografować tablice informacyjne na terenie pałacu.

Wyszłam do parku i skręciłam w lewo, w stronę pałacu. Został zaprojektowany w stylu francuskiego baroku, najprawdopodobniej przez Johna Collas, znanego w Europie angielskiego architekta. Budowa trwała 4-5 lat.

Zachowało się więcej detali niż to, co poniżej - nie sposób wszystkiego pokazać. Np. zegary słoneczne są 4. Niektóre artefakty można zobaczyć poza Kamieńcem: rzeźby z attyki pałacu, będące alegoriami pór roku, znajdują się w Iławie, 2 lufy armatnie - w parku miejskim w Suszu.

Park w stylu francuskim, 1716-1720, 1865, 1900

Postać kobieca

Tympanon z herbem rodu von Finckenstein, podtrzymywanym przez 2 lwy

Przez mostek na kanale prowadziła aleja na pagórek widokowy, na którym (...) w otoczeniu lip urządzono Belwederek.

(...) aleja lipowa na zachód od majątku (...) wiodła przez bramę główną, ogród frontowy i pałac, aż do (...) mostku na kanale rzeki Liwy, przez specjalnie usypane wzgórze mocy z altaną, aż do linii brzegowej jeziora Gaudy.

                                                                                                           

                                                                                                        tablice informacyjne

Belwederek ("miejsce mocy")

Widok od strony mostku - pozostałości fontanny przed pałacem

A teraz folwark. Całe szczęście, że przynajmniej on się zachował, i to w dobrym stanie.

Owczarnie (te widziane wcześniej od str. ulicy)

Stajnia, dalej wozownia

Wozownia

W pobliżu wozowni leży kamień nagrobny psa Hitlera, Pilota, z datami 1928-34. Jest tak zatarty, że jak ktoś nie pokaże, to się nie zobaczy. Został przeniesiony z parku. Ot, taki ślad po niechcianym gościu...

Stajnia, po lewej spichlerz

Spichlerz, 1715-20, k. XVIII w., dalej połączony z oranżerią

Oryginalne drzwi spichlerza

Na dziedzińcu pałacu znajduje się kamień upamiętniający pobyt Napoleona z napisem:

"Dla moich Polaków

nie ma rzeczy niemożliwych"

Napoleon Bonaparte

Również na bramie umieszczono tablicę:

1 IV 1807 - 6 VI 1807

PRZEBYWAŁ W TYM PAŁACU

I STĄD RZĄDZIŁ CESARSTWEM

NAPOLEON

Nie tylko rządził - spotykał się też z Marią Walewską. A do Kamieńca przeniósł się z Ostródy.

Obora, 1720, pocz. XX w.

Stodoła, 1720, pocz. XX w.

Po zach. stronie szosy naprzeciw pałacu usytuowane były (...) budynki czworaków - zachowane szczątkowo, budynek kuźni i stelmachownia. Zabudowa czworaków ciągnęła się także w kierunku na płd. od folwarku po obu stronach drogi.

                                                                                                                                 zabytek.pl

Widziałam tylko jeden czworak (nr 29), nr 13 już nie istnieje, stelmachowni z pocz. XX w. albo już nie ma, albo przegapiłam, a o kuźni ani słowa.

Jeszcze tylko kościół i na przystanek. Ledwo doszłam, jak zaczęło lać!

Kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. MB Królowej Świata, XVII/XVIII w.

Wieżę dobudowano w 1886.

Herb rodu von Finckenstein nad wejściem

Wyposażenie kościoła pochodzi z pocz. XVIII w.

Ołtarz z ok. 1718 w l. 60. XX w. został rozdzielony z amboną, a w jej miejscu umieszczono figurę NMP. Znalazłam stare zdjęcie. Po obu stronach ołtarza znajdują się 2 prospekty organowe.

Loża kolatorska nad gł. wejściem

Po terenie pałacu biegałam ok. 2,5 godziny. Nie tylko mnie nie wyrzucono, ale jeszcze oprowadzono! Jestem tym bardziej wdzięczna, że wiem, że akurat tego dnia to było nie na rękę. Miałam też przyjemność poznać Właściciela, który planuje odbudowę pałacu, utworzenie w tym miejscu hotelu z restauracją, a także zajęcia z hipoterapii. Natrafiłam na informację o dofinansowaniu, jakie pałac ma otrzymać (kościół też). 

Pozostaje trzymać kciuki za przyszłość tego wspaniałego miejsca i obserwować sytuację. 

http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Kamieniec

https://zabytek.pl/pl/obiekty/zespol-palacowo-folwarcz-868616/dokumenty/PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_28_EN.351450/1

https://zabytek.pl/pl/obiekty/kamieniec-kosciol-ewangelicki-ob-rzym-kat-par-pw-matki-bos

https://fotopolska.eu/Kamieniec_/b30742,Palac.html

https://www.zamkipolskie.com/szymb/szymb.html

https://gazetaolsztynska.pl/ilawa/441665,Stanislaw-Markowski-41-lat-temu-przenosilem-te-posagi-z-Kamienca-do-Ilawy.html

Wojciech Myśliński, właściciel pałacu w Kamieńcu: Będę dążył do odbudowy obiektu [ZOBACZ WYWIAD WIDEO]