Zawsze przejeżdżając pociągiem przez Dęblin, wyłam z zachwytu na widok dworca. To zdecydowanie najpiękniejszy drewniany dworzec, jaki widziałam.
Najpierw kilka słów o początkach miasta.
Dęblińskie historyczne założenie miejskie, leży w granicach dawnej osada Irena. Osada ta została założona w dobrach dęblińskich przez namiestnika Królestwa Polskiego feldmarszałka Iwana Paskiewicza, w miejscu pierwotnie niezabudowanym. Dobra te zostały nadane feldmarszałkowi ukazem carskim z 2 lipca 1840 r. za stłumienie powstania listopadowego. Ten ukaz carski zmienił jednocześnie nazwę tych dóbr na „Sioło Iwanowskie", a Dęblin na Iwangorod.
Lokacja Ireny nastąpiła 2 sierpnia 1854 r. na gruntach folwarku Dęblin, przy drodze prowadzącej od traktu warszawsko – lubelskiego do cytadeli Twierdzy Iwangorod. To forteczne dzieło mające bezpośredni wpływ na założenie osady Irena, zostało wzniesione w l. 1837 – 1845 nad Wisłą, na terenie wsi Modrzyce (...)
deblin.pl
Pokażę wszystko, co wg mnie jest warte pokazania i - co ważne - dostępne. Bo z tym, niestety, czasami jest problem.
ZESPÓŁ DWORCA KOLEI NADWIŚLAŃSKIEJ
Budowa zespołu dworca Kolei Nadwiślańskiej w Dęblinie związana była z realizacją inwestycji zaliczanej do jednej z najważniejszych ze względów strategicznych oraz komunikacyjnych między Królestwem Polskim i centralnymi ośrodkami w Rosji w XIX wieku w porozbiorowej Polsce. Kolej ta miała przebiegać od granicy z Prusami na północy przez twierdze w Modlinie, Warszawie i w Dęblinie, a następnie dalej na południowy wschód przez Lublin do Kowla na Białorusi. Trasę tą uzupełniła odnoga do Brześcia Litewskiego poprowadzona przez Łuków.
deblin.pl
 |
| Murowany dworzec, 1900, część drewniana, 1924 |
Tuż obok dworca ustawiono
parowóz wąskotorowy Ryś T49-112, wyprodukowany w 1949 w pierwszej Fabryce Lokomotyw w Polsce, w Chrzanowie. Kilka kroków dalej stoi
kapliczka ze św. Katarzyną, patronką kolejarzy. Ma podobno ponad 100 lat. Została przeniesiona spod
parowozowni, która, niestety, już nie istnieje. Padła ofiarą PKP, podobnie jak ta na warszawskiej Pradze... Znalazłam
artykuł z 2016 i
zdjęcia.
 |
| Willa wielorodzinna, 1921; ul. Dworcowa 1 |
 |
| Willa wielorodzinna, 1922; ul. Dworcowa 3 |
 |
| 2 domy wielorodzinne, 1896; ul. Dworcowa 5 i 7 |
 |
| Murowana wielorodzinna willa, 1923, w "stylu narodowym"; ul. Dworcowa 23 |
 |
| Murowana wielorodzinna willa, 1923, w "stylu narodowym"; ul. Dworcowa 15 (też 17) |
 |
| Willa wielorodzinna, 1921; ul. Dworcowa 13 |
Wieża ciśnień została wybudowana w 1920, a koło niej stoi dom pracowniczy (nr 19).
 |
| Budynek przeznaczony na cele mieszkalno-administracyjne i służby zdrowia, 1923; ul. Dworcowa 11 |
 |
| Kolejowy dom pracowniczy; ul. Lipowa 1 |
FORT NR II - MIERZWIĄCZKA
Twierdzę Dęblin wzniesiono w wyniku realizacji założeń obronnych opracowanych w Rosji na początku lat trzydziestych XIX wieku.
Dokonano tego za panowania cara Mikołaja I Romanowa po stłumieniu powstania listopadowego i włączeniu ziem Królestwa Polskiego do imperium rosyjskiego.
Budowę twierdzy w Dęblinie rozpoczęto w 1837 roku na podstawie dokumentacji przygotowanej przez wybitnego fortyfikatora generała inżyniera Iwana Dehna. (...)
W oparciu o plany generała inżyniera Edwarda Totlebena w 1879 roku przystąpiono do dalszej rozbudowy twierdzy. W pierwszym etapie wzniesiono na jej obwodzie do 1882 roku sześć fortów artyleryjskich. Rozmieszczono je na obydwóch brzegach Wisły i na lewym brzegu Wieprza (...)
deblin.pl
Fort "Mierzwiączka" jest najlepiej zachowany. Można go obejść zaczynając od lewej strony zdjęcia i wychodząc z prawej. Dobrze, że się zorientowałam w porę, bo weszłam przez bramę i myślałam, że to koniec. Jak dla mnie, to ten fort jest rewelacyjny!
Kiedyś odbywały się w nim dyskoteki.
 |
| Fort II "Mierzwiączka", 1877-1882 |
CMENTARZ FORTECZNY TWIERDZY IWANGOROD
Cmentarz (...) założony został w 1857 r. W latach 1857-1914 był miejscem pochówku oficerów, podoficerów i żołnierzy służących w twierdzy Iwangorod oraz ich rodzin. W latach 1914-1915 grzebano tu żołnierzy carskich poległych w trakcie działań wojennych I wojny światowej. Nieliczne pogrzeby miały również miejsce w latach 1921-1946. Cmentarz jest miejscem spoczynku osób wyznania prawosławnego, rzymsko-katolickiego i prawdopodobnie protestantów.
tablica informacyjna
 |
| Mauzoleum |
A tak wyglądało
mauzoleum w 1915. Po
cerkwi cmentarnej nie ma już śladu.
Cmentarz został jakiś czas temu uporządkowany. Nie jest zarośnięty, ale nie chodzi się po nim łatwo. Dowiedziałam się, że zbierali się tu sataniści i faktycznie, widziałam w grobie pentagram.
 |
| Gen. Karl von Burmeister |
ZESPÓŁ PAŁACOWO-PARKOWY MNISZCHÓW
(...) już pod koniec XVI wieku w miejscu obecnego pałacu istniała siedziba dziedzica rozległych dóbr dęblińskich. (...)
Na początku sierpnia 1915 (...) pałac został niemal doszczętnie spalony przez wycofujące się z Twierdzy Iwanogrod wojska rosyjskie, a jego cały korpus uległ znacznej destrukcji. Odbudowę obiektu przeprowadzono w latach 1924-1927 (...). Przy tym przebudowano wnętrza na potrzeby przeniesionej w kwietniu 1927 roku z Grudziądza do Dęblina Szkoły Lotniczej. (...)
Obecnie zespół pałacowo-parkowy składa się z pałacu zwróconego frontem na północ, poprzedzonego dwiema oficynami, pawilonu ogrodowego, kordegardy, usytuowanej w narożu nowego ogrodzenia, domu ogrodnika, willi oficerskich oraz pozostałości parku, rozciągającego się ku dolinie Wieprza.
deblin.pl
 |
| Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, zw. Szkołą Orląt |
 |
| Pałac Mniszchów, 1743, 1778, 1923-1927, 1936, l. 50. XX w. |
Córka wojewody Maryna Mniszchówna przeszła (...) do historii Polski za sprawą poślubienia Dymitra Samozwańca i jego głośnej wyprawy po tron carów w 1604 roku. Według miejscowego podania ekspedycja Maryny do Rosji miała wyruszyć właśnie z dóbr dęblińskich. deblin.cal24.pl
 |
| Willa komendanta szkoły lotniczej, płk Romana Florera, 1927 |
 |
| Park francuski, przekształcony w angielski (krajobrazowy), k. XVIII, poł. XIX, l. 20 XX w. |
Na wyspie stał wzniesiony w XVIII w. przez Dominika Merliniego
pawilon "Świątynia wspomnień". Został przekształcony w XIX w., a w l. 50. XX w. rozebrany.
 |
| Kordegarda, 1770, XIX w. |
CMENTARZ WOJENNY "BALONNA"
Cmentarz (...) założony został podczas I wojny światowej przez armię austro-węgierską na stokach reduty twierdzy Dęblin.
Pierwszymi pochowanym osobami byli żołnierze cesarsko-królewskiej armii austro-węgierskiej rożnych narodowości oraz żołnierze armii cesarskich Niemiec. Od 1919 do 1937 roku "Balonna" była cmentarzem garnizonowym Dęblina.
(...) chowano tu żołnierzy polskich poległych podczas wojny polsko-bolszewickiej oraz jeńców z Armii Czerwonej (219 osób). (...) oprócz żołnierzy z dęblińskich jednostek i członków ich rodzin, chowano na cmentarzu również osoby cywilne z terenu gminy Irena.
Cmentarz był czynny do roku 1938 tj. do czasu otwarcia nowego cmentarza wojskowego (obecnie cmentarz komunalny przy ul. 15 P.P. Wilków).
tablica informacyjna
 |
| Pomnik poległych 15 PP "Wilków " (w 1939) |
ZNACZNIKI ARTYLERYJSKIE FORTÓW I CYTADELI
 |
| Ul. Okrzei/ Cicha |
 |
| Ul. Stara |
Przy okazji: na końcu ul. Starej stoi - a jakże - bardzo stary krzyż.
Jest jeszcze jeden słup, na skrzyżowaniu ul. Okrzei i Michalinowskiej, i tylko o nim znalazłam informację.
Mała rzecz, a jaka historia!
KOŚCIÓŁ PW. CHRYSTUSA MIŁOSIERNEGO
 |
| Kościół pw. Chrystusa Miłosiernego (d. cerkiew unicka, 1781, przeniesiona z Łosic do Dęblina w 1929) |
Kościół został rozbudowany w 1960. Został przeniesiony na ul. Wiślaną z 1 Maja, gdzie do 1986 był kościołem parafialnym poprzedniej parafii.
W kościele znajdują się zabytki:
Ołtarz główny rokokowy pochodzący z około połowy XVIII wieku, przeniesiony z Łosic, w polu głównym rzeźba Chrystusa na krzyżu z drugiej połowy XVII wieku, w zwieńczeniu rzeźba Trójcy Świętej. Ołtarze boczne barokowo – rokokowe z około połowy XVIII wieku, uzupełnione. Dawne zwieńczenie ołtarzowe miało kształt owalny w glorii promieniste pochodzące z około połowy XVIII wieku. Drzwi na ambonę z pierwszej poł. XVIII wieku, rzeźbione z malowidłem na płycinie przedstawiającym św. Archanioła Gabriela z tego samego okresu. Prospekt organowy pochodzi z drugiej połowy XVII wieku, przeniesiony z dawnego kościoła parafialnego w Rykach. Krucyfiks barokowo – ludowy XVIII – wieczny ( w kruchcie ). Kielich mszalny z 1769 roku fundacji Anny Siedleckiej.
deblin.cal24.pl
I tu pojawiają się schody - nie da się wejść. Próbowałam 2 razy, ale mnie nie wpuszczono. O ile rozumiem, że do twierdzy się "z biegu" nie wejdzie, bo stacjonuje w niej wojsko, o tyle tego pojąć nie mogę. Normalnie zabytkowe kościoły drewniane się zwiedza, są szlaki architektury drewnianej itd., a tu problem i totalne niezrozumienie.
Znalazłam tylko
1 zdjęcie wnętrza, co też o czymś świadczy. Miasto miałoby dodatkową atrakcję, ale zupełnie o to nie dba. Szkoda.
CYTADELA
Od południa w wale, usytuowano dwukondygnacjowy, murowany z cegły budynek Bramy Lubelskiej. Elewacja frontowa obiektu jest pięcioosiowa ożywiona dekoracją z cegły profilowanej i kamienia, wykonana w stylu neoromańskim.
deblin.pl
 |
| Brama Lubelska Cytadeli; ul. Podchorążych |
W pobliżu Bramy stoi
pomnik poświęcony poległym żołnierzom 15 Pułku Piechoty "Wilków", a nieco dalej, przy blokach -
dąb szypułkowy "Grot" (obwód ok. 6,6 m, ok. 350 lat).
 |
| Dom oficerski, 4 ćw. XIX w.; ul. 15 Pułku Piechoty "Wilków" 3a |
Podobne domy są jeszcze przy ul. Podchorążych.
UL. WARSZAWSKA
 |
| Kasyno wojskowe, ok. 1870; ul. Warszawska 58 |
Kasyno, niestety, w fatalnym stanie...
 |
| Kasyno wojskowe |
 |
| Ul. Warszawska 29 |
Inne ulice, którymi warto się przejść to: Nowa, Stara, Lipowa, 1 Maja, Stawska i Wiślana. Wszystkie są na północ od Warszawskiej i jakoś ta część Dęblina najbardziej do mnie przemawia.
 |
| Ul. Nowa 2 |
 |
| Kapliczka, 1880, zniszczona, rekonstr. 1989; ul. Stawska 139 |
KAPLICZKA
POSTAWIONA W NOCY 1880 R.
ZA CZASÓW ZABORU ROSYJSKIEGO
SŁUŻYŁA OKOLICZNYM MIESZKAŃCOM
JAKO MIEJSCE MODLITWY
ODBUDOWANA W 1988 R. PRZEZ
MIESZKAŃCÓW OŚ. MIERZWIĄCZKA
Na krzyżu:
ŚW. BOŻE ŚW. MOCNY ŚW NIEŚMIERTELNY ZMIŁUJ SIĘ NAD NAMI OD POWIETRZA GŁODU OGNIA I WOJNY WYBAW NAS PANIE I.T.D. (?)
DN 10IV1919 FON (?)...
 |
| Ul. Stawska 159 |
 |
| Ul. Stawska 161 |
 |
| Kapliczka, 1960; ul. Lipowa 174 |
DOMOWI RODZINIE
I CAŁEMU NARODOWI
JAK RANO WSTANIEMY
O TOBIE BOŻA MATKO
WSPOMNIEMY
 |
| Ul. Lipowa 101 |
 |
| Ul. Wiślana |
FUNDATOR W. OLEKSY.
 |
| Ul. Bursztynowa/ Modrzycka |
Ul. Bursztynowa prowadzi do wału, po którym można dojść do
STĘŻYCY. Warto tam zobaczyć
kościół św. Marcina z inskrypcjami na zewnątrz,
kościół klasztorny franciszkanów i
pospacerować. Do Dęblina można wrócić ul. Dęblińską i Nadwiślanką, mijając przy rondzie cmentarz forteczny. Dalej
zabytkową aleją lipową (ul. Mickiewicza) do centrum.
Ogólnie Dęblin, sam w sobie atrakcyjny, jest też świetną bazą wypadową w okolice. Byłam już w
Gołębiu i
Puławach, a to jeszcze nie koniec.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz