Dąbroszyn był jednym z największych majątków w Nowej Marchii i w całej Brandenburgii. Do zwiedzenia jest przepiękny folwark, pałac, park i kościół z mauzoleum właścicieli.
Z Kostrzyna nad Odrą poszłam czarnym szlakiem od zabytkowej Stacji Pomp w Warnikach, potem wałem do śluzy, gdzie czarny szlak łączy się z żółtym. Żółty szlak prowadzi do Dąbroszyna.
Bardzo polecam tą trasę, ale można też dojechać pociągiem.
Przy śluzie oznaczenie szlaku żółtego jest słabo widoczne. Należy odbić w drogę odchodzącą od wału, a potem na rozdrożu skręcić w prawo i iść wzdłuż torów. Po przejściu przez tory wychodzi się na główną drogę w pobliżu leśniczówki z 1903.
Kawałek dalej, po lewej stronie, mija się cmentarz i zaraz po prawej - dawny zajazd.
 |
| D. zajazd Fritza Urbana, ob. szkoła podstawowa |
Zajazd widać na pocztówce z l. 1895-1900.
Brukowana droga prowadzi do pałacu.
Trochę historii:
Wyjątkowo malownicze położenie Dąbroszyna nad brzegiem rzeki i u podnóża przeciętej wąwozami wysokiej północnej skarpy pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej sprawiło, że dygnitarz elektorskiego dworu i żołnierz w randze generała, a potem marszałka, Hans Adam Schöning tu właśnie w drugiej połowie XVII wieku wybudował swój barokowy pałac, któremu przypadło tak silnie związać się z dziejami Prus. Potem jego syn zbudował kryptę na ojcowski sarkofag, a jego spadkobiercy Wreechowie czy Dönhoffowie, mauzoleum. Dzieło tworzenia okazałej rezydencji uwieńczyli Schwerinowie, po których pozostał kościół, przebudowany pałac i zaprojektowany w stylu angielskim park z pomnikiem króla Prus.
witnica.pl
I informacja ze strony echogorzowa.pl z 2016:
Po zmianach politycznych każdej wiosny do pałacu przyjeżdżała pani Jutta
von Lancken, wdowa po ostatnim synu właścicieli Dąbroszyna. Samorzutnie
opiekowała się pałacem i parkiem, oprowadzała gości, częstowała kawą,
organizowała polsko-niemieckie spotkania, by przybliżyć historię
obiektu, inicjowała wspólne sprzątanie parku. To ona odnalazła rodzinne
płyty nagrobne, które teraz tworzą lapidarium przy kościele, ona
przywiozła tu nagrobki męża i innych członków rodziny po wojnie
pochowanych w Berlinie. Ona zainicjowała odbudowę świątyni Cecylii.
 |
| Pałac, 1680, 1850 |
Na starym zdjęciu widać, jak pałac wyglądał dawniej.
 |
| Kolumnowy portyk z tarasem, 3. ćw. XVIII w. |
Wewnątrz zachowały się oryginalne malowidła, które ukazały się po zdjęciu warstw farby, oraz wiele detali architektonicznych, m.in. posadzki i kominki.
W 1945 pałac był siedzibą sztabu gen. Żukowa, głównodowodzącego wojsk szturmujących Berlin. Po wojnie mieścił się tu Państwowy Urząd Repatriacyjny, później - PGR, biura, przedszkole, biblioteka, przychodnia oraz mieszkania pracownicze. Od lat 90. XX w. właścicielem pałacu i parku dolnego jest Gmina Witnica.
Z pałacem sąsiaduje dawny kościół ewangelicki.
 |
| Kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. pw. św. Józefa, k. XVII w., 1825-1828 (przebud., dobudowa wieży) |
 |
| Krzyże poświęcone tym potomkom właścicieli, którzy po 1945 zostali pochowani gdzie indziej |
 |
| Płyty członków rodziny von Schwerin z d. cmentarza przykościelnego |
Po drugiej stronie drogi znajduje się najpiękniejszy folwark, jaki widziałam, a za nim park górny.
 |
| Czworak, najstarszy budynek folwarczny |
 |
| Oficyna folwarczna |
W pobliżu leżą cegły pozostałe po pawilonie ogrodowym, tzw. Świątyni Zofii, z pocz. XIX w. Rozebrano go w l. 80. XX w.
Przeciekający dach Świątyni Zofii dał niektórym mieszkańcom Dąbroszyna
pod koniec lat osiemdziesiątych powód do rozkradzenia jej cegieł i
elementów wystroju, których nikłe resztki leżą w przypałacowym lapidarium.
witnica.pl
 |
| Ten sam czworak i gołębnik |
 |
| Kapliczka, do 1945 pomnik i symboliczny grób żołnierzy poległych w I w. św. |
Na wysokości kapliczki znajduje się wejście na teren folwarku.
 |
| Stodoła, obora, stajnia |
 |
| Stajnia |
 |
| Gołębnik, 1820, potem kuźnia |
 |
| Gołębnik, za nim najstarszy czworak |
 |
| Czworak, najstarszy budynek folwarczny |
Żeby dojść do obelisku poświęconego Henrykowi Pruskiemu trzeba obejść folwark z lewej strony, tzn. przejść przez szosę na wysokości kościoła i iść dalej, pod górę. To już park górny. Obelisk jest niedaleko, po prawej stronie wąwozu.
 |
| Wąwóz w parku górnym |
 |
| Obelisk poświęcony Henrykowi Pruskiemu, bratu Fryderyka Wielkiego, 1778 |
Postawiono go na pamiątkę przekroczenia przełęczy Gabel w Czechach przez ks. Henryka Pruskiego, brata Fryderyka Wielkiego, w czasie wojny o sukcesję bawarską.
(...) uroczyste odsłonięcie ubarwiono wystawieniem efektownego spektaklu teatralnego, przedstawiającego bohaterskie dokonania wojenne księcia. Część widowiska odbyła się na wiszącym nad wąwozem moście [Diabelskim], po którym do dziś pozostała jedynie murowana nasada.
turystyka.kostrzyn.pl
I tu się zaplątałam szukając Świątyni Cecylii. Trzeba wrócić do folwarku i iść górą. Podobno było oznaczenie, ale zostało zniszczone.
 |
| Pawilon parkowy, tzw. Świątynia Cecylii, 1860 (remont. 2014) |
 |
| Rzeźba Chronosa w Świątyni Cecylii |
Napis na cokole (po francusku):
skierowany do tego co pociesza
skierowany do tego, co doprowadza do rozpaczy
Miałam ogromne szczęście, że udało mi się wejść do kościoła. A wejść należy koniecznie, żeby zobaczyć mauzoleum rodziny von Schöning.
Początek rezydencji dał marszałek Prus i Saksonii Hans Adam von Schöning. On, jego żona i syn mają w kościele przepiękny nagrobek z jedynymi w (...) regionie rzeźbami barokowymi. (...)
echogorzowa.pl
W 1758 r. Rosjanie ograbili świątynię z wyposażenia, stąd tak niewiele zachowało się elementów pochodzących z czasów jej budowy. W 1817 r. do kościoła od wschodu dobudowano kaplicę rodową Dönhoffów [ob. zakrystia] (...)
W południowym ramieniu transeptu umieszczono emporę kolatorską oraz wejście do krypty, w której umieszczono sarkofag Hansa Adama von Schöninga. (...) W krypcie znajdują się również elementy pochodzące z innych sarkofagów, jak tablice inskrypcyjne i epitafijne oraz detale ozdobne. Elementem dawnego wyposażenia kościoła jest misa mosiężna z końca XVII w., znaleziona w czasie inwentaryzacji krypty w 1998 r. Misa pochodzi z chrzcielnicy niezachowanej w całości do naszych czasów.
zabytek.pl
 |
| Pomnik epitafijny feldmarszałka Hansa Adama II (1641-1696) i jego żony Johanny Margarethe Luise von Pollnitz (zm. 1698) |
 |
| Popiersie ich syna Johanna Ludwiga von Schöning (zm. 1713) |
Szlachetnie urodzony pan Johann Ludwig von Schöning
rycerz zakonu joannitów i mianowany komtur łagowski,
szambelan dworu Jego Królewskiej Mości w Polsce i Elektorskiej Wysokości w Saksonii,
pan na Dąbroszynie, Warnikach, Kamieniu Wielkim i Małym, Birkholz i Schönhof,
urodzony w Kostrzynie 25 grudnia st. vet. Anno 1675,
a zasnął w Panu w majątku szlacheckim Neuendorf w księstwie Halberstadt
w roku 1713, 29 października, w wieku 37 lat, 10 miesięcy i 10 dni.
 |
| Ołtarz z d. kościoła (ob. cerkwi) w Brzozie k. Strzelec Krajeńskich, przywieziony po wojnie |
W XVIII w. Brzoza znajdowała się w kluczu dóbr von Schöningów z Dąbroszyna.
Wróciłam na główną drogę i poszłam dalej, do baszty.
 |
| Baszta, 1 poł. XIX w., przy drodze z Gorzowa do Kostrzyna Powstała z inicjatywy hr. Bogislava von Schwerin |
Wróciłam w okolice pałacu i pochodziłam po parku dolnym.
 |
| Miłorząb japoński, obw. 450 cm (przy pałacu) |
 |
| Obelisk Wiktorii, powstał w 1840, w setną rocznicę koronacji Fryderyka Wielkiego |
Na obelisku widać ślady po kulach z II wojny światowej.
Zamierzałam wrócić pociągiem, ale było jeszcze wcześnie, więc z parku dolnego poszłam w kierunku wału. To teren PN "Ujście Warty", a tej części nie znałam.
To był świetny pomysł, mimo że tego dnia otarłam się o porażenie słoneczne :)
Na koniec fragment przewodnika "Park Krajobrazowy Ujście Warty" z 2000:
Całe założenie przygotowywane jest do prac rewaloryzacyjnych. Związek obiektów z postaciami historycznymi podnosi ich wartość, a planowana siedziba między innymi Euroregionu zdaje się być gwarancją ich uratowania. Założenie pałacowo-parkowo-folwarczne w Dąbroszynie, tak kontrastowe w stosunku do drobnych osad olęderskich, jest jednym z cenniejszych obiektów kulturowych na obszarze Parku Krajobrazowego "Ujście Warty".
Minęło 20 lat, pałac nadal opuszczony, piękny folwark popada w ruinę...
I jeszcze dopisek.
Kilka dni później odkryłam, że w Parku Drogowskazów i Słupów Milowych Cywilizacji w Witnicy znajdują się żeliwne odbojniki z parku w Dąbroszynie, pomnik wystawiony przez Ludwika Wreecha pamięci zamordowanego w 1758 nauczyciela Fahndorffa oraz - podobno - maszyna parowa z kotłowni pałacowej.
http://witnica.pl/gmina/solectwa/dabroszyn/
http://turystyka.kostrzyn.pl/138-kostrzyn-zespol-palacowo-parkowy-w-dabroszynie
Kościół filialny pw. św. Józefa Dąbroszyn
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz