Celem tej wędrówki była, oczywiście, kaplica templariuszy w Chwarszczanach. Można tam dojść szosą od PKP Namyślin (ok. 5 km), ale stwierdziłam, że lepiej zobaczyć Gudzisz niż go nie zobaczyć, więc nadłożyłam kilka km. A Reczyce wpadły przy okazji, jak wracałam.
Z głównej drogi skręciłam w prawo na Reczyce, ale poszłam prosto do Gudzisza.
 |
| Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, 1845 |
To bardzo ładna wieś, owalnica, a taki rodzaj wsi szczególnie lubię. Do tego zachowało się sporo dawnego budownictwa.
Na środku kościół, dalej OSP. I dawny cmentarz przykościelny otoczony starymi drzewami.
Kościół był zamknięty, ale znalazłam zdjęcia wnętrza.
 |
| Cmentarz przykościelny |
 |
| D. pomnik ofiar I w. św. na historycznym cokole i OSP |
Widać ten pomnik na pocztówce z 1928. W Wikipedii jest informacja, że po 1945 na cokole postawiono współczesną figurę Matki Boskiej.
W gminnej ewidencji zabytków znajdują się domy pod nr 50, 51, 52, 54, 59, 60, 77 (d. szkoła).
 |
| Elektrownia wodna na Myśli, 1922, nadal działająca |
Budynek elektrowni to dawny folusz (wiejski warsztat przemysłowy, zajmujący się obróbką rzadko utkanej tkaniny wełnianej w celu nadania jej spoistości sukna).
Po ok. 2 km dotarłam do Chwarszczan. Minęłam sklepik, co później okazało się ważne, bo w karczmie przy kaplicy była akurat impreza zamknięta.
Wyszłam prosto na elektrownię wodną.
 |
| Elektrownia wodna, 1999 |
Za elektrownią znajduje się zespół młyński z kaszarnią. Młynówka powstała w 1895, młyn i kaszarnia - ok. 1914.
Naprzeciwko młyna widać dawne OSP z drewnianą wieżyczką, podobne do tego w Gudziszu. Nie wiem, dlaczego nie mam zdjęcia, ale na szczęście jest street view.
Przy kapliczce należy skręcić w brukowaną drogę, która prowadzi do kaplicy templariuszy.
Po drugiej stronie ustawiono tablicę informacyjną, nie do końca aktualną (kuźnia nie istnieje).
 |
| D. karczma, XIX w., ob. Oberża Templum |
Kaplica templariuszy w Chwarszczanach konsekrowana została w 1280 r. Zakonnicy wznieśli ją w miejscu, gdzie wcześniej znajdowała się mniejsza świątynia romańska. Pod koniec XIII wieku właśnie tutaj mieściła się stolica wschodnioeuropejskiej prowincji zakonu. Tutaj też była główna kancelaria templariuszy, gdzie trzymano akta. Znajdował się tu też skarbiec, a raz w roku zbierała się kapituła, złożona z przełożonych wszystkich domów zakonnych na terenie prowincji. Kaplica przetrwała do dziś. Wpisana jest na listę najważniejszych zabytków architektury na terenie Polski. W zachodniej części ma dwie wieże, które nadają jej obronnego charakteru. Jest to jednak tylko zabieg symboliczny, który miał robić wrażenie m. in. na wszystkich tych, którzy poruszali się pobliskim szlakiem, będącym niegdyś główną drogą prowadzącą z Kostrzyna na północ.
gazetalubuska.pl
Po 1312 roku, kiedy rozwiązano zakon Templariuszy ich majątek mieli przejąć Joannici (...). Dobrze rozwinięty majątek Templariuszy był łakomym kąskiem dla margrabiów brandenburskich (...). Dopiero na mocy układu z Cremmen z 1318 roku Joannici przejęli niektóre komandorie Templariuszy i związany z nimi majątek, w tym także Chwarszczany.
discover.pl
 |
| Kaplica templariuszy, ob. kościół pw. św. Stanisława Kostki, 1280, XIX w. |
 |
| Okna wież w kształcie otworów strzelniczych; półkuliste kopułki - symbol Jerozolimy; zamurowane gotyckie okno |
 |
| Kamienny cokół (3 m) z kostki granitowej z rozebranej starszej budowli (z ok. 1250) |
Niestety, nie udało mi się wejść do kaplicy. Zdjęcia robiłam z przedsionka, a zdjęcie empory znalazłam.
 |
| XIX-wieczna empora muzyczna na ostrołukowej arkadzie i 2-ch kamiennych kolumnach; ambona, XIX w. |
 |
| Polichromie ścienne fundacji joannitów, ok.1400 |
Niemieccy historycy sztuki przed II wojną światową uważali, że chwarszczańskie „...malowidła nie tylko należą do najważniejszych dzieł malarskich w Nowej Marchii, lecz dają rzadki w północnych Niemczech przykład zachowanego niemal kompletnego wystroju ścian kościelnych przez jednolicie uformowane średniowieczne malowidła ścienne”.
Po 1945 r. malowidła zostały zamalowane przez mieszkańców Chwarszczan jako „krzyżackie”. W roku 1996 podjęto próbę ich renowacji (...)
Wikipedia
Wewnątrz warto też zwrócić uwagę na fragment płyty nagrobnej Hansa von Rotkirch, komendanta domeny
chwarszczańskiej i dębnowskiej, zmarłego w 1617. Przedstawiała niegdyś postać rycerza. Na stronie architektura.pomorze.pl jest m.in. zdjęcie ocalałej części, czyli głowy.
Komandoria w Chwarszczanach funkcjonowała do roku 1540 kiedy to na polecenie margrabiego Jana [z Kostrzyna] została przeniesiona do Świdwina. Na jej terenie margrabiowie utworzyli folwark który funkcjonował do roku 1945.
zamkiobronne.pl
Szukając bezskutecznie kuźni, która "powstała w pocz. XIX w., zbudowana z cegły ceramicznej i surowej, nakryta wysokim dachem dwuspadowym; obiekt zlokalizowany przy południowej granicy założenia folwarcznego, w obrębie niewielkiej zagrody (nr 2)." (Wikipedia), trafiłam na cmentarz.
Kuźnię widać już, niestety, tylko na street view.
 |
| Brama cmentarna |
A wracając, dowiedziałam się, że poniższy budynek to dawna szkoła, niemiecka, potem polska.
 |
| Nr 30 |
Przeszłam ponownie przez Gudzisz i doszłam do Reczyc. Czasu miałam jeszcze sporo, więc mogłam się spokojnie rozejrzeć.
Osada została utworzona przy hucie w 1755 roku. Później założono także browar i destylarnię.
Huta zatrudniała 22 pracowników w 1756 roku a 26 w 1860.
Po wojnie Francusko-Pruskiej została przekształcona w zakład
metalurgiczny z odlewnią żeliwa i walcownią blach.
Podczas II Wojny Światowej w zakładzie zatrudnionych było kilkaset
osób.
Pod koniec lat 40' maszyny zostały zdemontowane i wywiezione do
Poznania. Jedynie elektrownia wodna została przywrócona do działania.
neumark.pl
 |
| Dom pracowników huty |
 |
| Elektrownia wodna, 2 poł. XIX w. |
I powrót do Namyślina, gdzie wypatrzyłam słabo widoczną dawną nazwę stacji.
 |
| Stacja Namyślin, d. Neumühl Kutzdorf (Kutzdorf to Gudzisz) |
Trasę polecam bardzo, bo warto te miejsca zobaczyć, dodatkowo jest się cały czas w otoczeniu przyrody. Przeszłam ok. 15 km. Bardzo długo kombinowałam, jak dojechać do Chwarszczan z Kostrzyna nad Odrą, w końcu wyszło najlepiej, jak mogło.
http://neumark.pl/main.php?miasto=gudzisz&lang=pl
https://medievalheritage.eu/pl/strona-glowna/zabytki/polska/chwarszczany/
https://discover.pl/kaplica-templariuszy-i-joannitow-w-chwarszczanach/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz