Stare Miasto w Kostrzynie nad Odrą należy zobaczyć KONIECZNIE. To jedno z tych miejsc w Polsce, jakie zrobiły na mnie największe wrażenie. Drugiego takiego nie ma.
Historia kostrzyńskiej Starówki jest pasjonująca. Stare Miasto ze swoim zamkiem, ratuszem, kościołem parafialnym i rynkiem miało niepowtarzalny urok. Wojna spowodowała, że miasto zamarło na bez mała 50 lat. Jeszcze nie tak dawno miejsce po dawnej Starówce mogło budzić jedynie tęsknotę za tym, co przestało istnieć. Dziś spod hałd ziemi wyłoniły się ruiny starych kamienic, bruki uliczek i chodniki, a część obiektów twierdzy została odrestaurowana. Spacer po Starym Mieście to sentymentalna podróż do czasów, kiedy Kostrzyn był jednym z najpiękniejszych miast Brandenburgii.
muzeum.kostrzyn.pl
Ul. Berlińską doszłam do Bramy Berlińskiej, gdzie znajduje się informacja turystyczna. Koniecznie należy tam wziąć mapkę z opisem obiektów. Polecam też bardzo wycieczkę z przewodnikiem, mimo że zawsze wolę chodzić sama. W tym przypadku warto.
 |
| Brama Berlińska, ok. 1578, 1879, w 1945 cz. zniszczona, rest. 2007 |
Bramą Berlińską wjeżdżali do Kostrzyna przybysze z Brandenburgii, Berlina i Długiego Przedmieścia (lewobrzeżna część miasta). Pełniła też funkcję obronną i mieszkalną. W domu nad bramą więziony był porucznik Hans Hermann von Katte, o którym za chwilę.
W pobliżu znajduje się Bastion Król, jeden z najstarszych fragmentów Twierdzy (1560-68) i najstarsze tego typu dzieło warowne w Polsce. Obecnie trwają tam "interwencyjne naprawy i prace zabezpieczające".
Na szczycie bastionu ustawiono w 1945 pomnik bohaterów Armii Czerwonej. Podczas ekshumacji cmentarza w 2009 okazało się jednak, że żołnierze nie zostali tam pochowani.
 |
| Tu stał dom nr 1 - loża masońska |
 |
| Cokół pomnika Jana z Kostrzyna na placu przed kościołem |
Znalazłam zdjęcie i informacje o pomniku. Jego wykonanie zlecił ówczesny burmistrz miasta, Max Detlefsen (1850-1903; ma swoją ulicę w niemieckiej części Kostrzyna), a fundatorem był ostatni Cesarz Prus Wilhelm II.
Jan z Kostrzyna (1513-1571) był margrabią Brandenburgii z dynastii Hohenzollernów. Po śmierci ojca otrzymał Nową Marchię, do której przyłączono ziemię torzymską, okręg Chociebuż, Peitz oraz średniowieczne księstwo krośnieńskie. W 1536 Kostrzyn nad Odrą został stolicą Nowej Marchii.
Jan zainicjował budowę twierdzy, powołał instytucje administrujące księstwem, stworzył nowoczesny system zarządzania gospodarczego i finansowego. Wprowadził nowe cła i szybko osiągnął samodzielność gospodarczą.
Kilka słów o dalszej historii miasta ze strony muzeum.kostrzyn.pl:
Okres największego znaczenia Kostrzyna przypadł na XVI-XVIII w.
Po śmierci Jana jego ziemie powróciły do elektoratu Brandenburgii, jednak po pierwsze lata XIX w. zachowały status odrębnej prowincji ze stolicą w Kostrzynie. Miasto przetrwało w znośnej kondycji okres wojny 30-letniej, by po jej zakończeniu nadal się rozwijać, nie złamał go również katastrofalny pożar w 1758 r., po którym szybko zostało odbudowane (...)
W 1806 r. rozpoczął się okres francuskiej okupacji, który skutkował wyludnieniem i zdewastowaniem Kostrzyna, przede wszystkim zaś utratą statusu stolicy prowincji.(...)
U schyłku XIX w. mieszkała [na Nowym Mieście] i pracowała większość spośród ówcześnie ok. 15.000 Kostrzynian, podczas gdy wciąż zamknięte w murach twierdzy Stare Miasto zaczęło podupadać. Likwidacja części umocnień w XX w. dała tej dzielnicy nową szansę (...). Nowych możliwości nie udało się już jednak w pełni wyzyskać, zamiast tego całe miasto zostało w 1945 r. starte z powierzchni ziemi.
Po zakończeniu walk ponad 90% zabudowy Kostrzyna leżało w gruzach. (...) Spośród ok. 8000 budynków dawnego Nowego Miasta przetrwało do dziś może 300, niekiedy zmianie uległ nawet przebieg ulic. Na terenie właściwego Starego Miasta ocalał jeden budynek…
Przy Promenadzie Katte'go, na Furcie Rybackiej, do której prowadzi Zaułek Tkacki, umieszczono tablicę pamiątkową ufundowaną w 2015 przez Theofanę - Księżną von Sachsen Katte.
 |
| Ziebingen - cegielnia z miejscowości Cybinka |
Porucznik Hans Hermann von Katte
ur. w 1704 r. w Berlinie
ścięty w 1730 r. w Kostrzynie
za pomoc następcy tronu Fryderykowi w jego próbie ucieczki
(...) w czasie wojny 30-letniej Twierdza dała schronienie młodemu Fryderykowi Wilhelmowi - późniejszemu Wielkiemu Elektorowi, którego pomnik stanął w 1903 r. na dziedzińcu zamku. Gdy w 1730 r. następca pruskiego tronu Fryderyk próbował uwolnić się spod kurateli surowego ojca i podjął próbę ucieczki, uwięziono go w Kostrzynie. Jego przyjaciela i współspiskowca, młodego porucznika gwardii Hansa Hermanna von Katte, skazano na śmierć i tutaj właśnie w obecności księcia ścięto.
muzeum.kostrzyn.pl
 |
| Bastion Brandenburgia, jedyny bez kazamat, najmłodszy, zniszczony przez powódź w XVIII w., od 1929 cz. Promenady Katte'go |
 |
| Bastion Filip, XVI w., rest. 2007-2012 |
 |
| Brama Chyżańska, pierwotnie furta dla pieszych, przeb. 1888, w 1945 uszkodzona, rekonstr. 2007 |
Przy Bramie Chyżańskiej mieszkańcy słowiańskiej osady rybackiej Chyży sprzedawali niegdyś ryby i produkty rolne.
Bastion Filip to 1 z 3-ch zachowanych bastionów twierdzy Kostrzyn i jedyny udostępniony do zwiedzania. Można go też zwiedzić wirtualnie. Bardzo ciekawa ekspozycja muzealna prezentuje różne aspekty dziejów miasta i twierdzy.
W internecie ciągle przybywa filmów dotyczących odkryć na terenie Twierdzy. Znalezione artefakty trafiają do Muzeum.
 |
| Sosnowy pal szalunkowy używany do umacniania i ochrony murów twierdzy (do 1815) |
 |
| Nalewka ziołowa |
 |
| Z inicjatywy / jego cesarsko-królewskiej wysokości następcy tronu / Rzeszy Niemieckiej oraz / Prus odtworzone / przez miasto Kostrzyn. 1882 |
Fryderyk Wilhelm był inicjatorem odtworzenia kryp w kościele po zniszczeniach. Tablica znajdowała się nad wejściem do krypt. Została odnaleziona podczas prac archeologicznych i zrekonstruowana przez Muzeum Twierdzy.
 |
| Pamięci żołnierzy francuskich poległych w latach 1870 - 71 |
W trakcie Wojen Zjednoczeniowych jeńcy francuscy wykonywali prace ziemne. Kamień odkopano w 2018 na Cmentarzu Garnizonowym na Nowym Mieście (do l. 70. XX w.).
 |
| Poległym dla chwały Niemiec bohaterom 2 Brandenburskiego Batalionu Pionierów nr 28 / Oddział Pomocniczy Batalionu Pionierów nr 28 Kolumny Mostowej Korpusu Rezerwowego Gwardii / Wiernie żyć/ Walczyć nie zważając na śmierć / Umierać z uśmiechem na ustach / P. Rehdorf / Moryń Nowa Marchia / kapral B.P. nr 28 |
Pomnik znajdował się na terenie Koszar Pionierów im. Pioniera Klinkego na ul. Wyszyńskiego.
 |
| Detal architektoniczny z portalu zamkowego |
 |
| Kartusz z monogramem margrabiego brandenburskiego Fryderyka III, późniejszego "króla w Prusach" Fryderyka I |
 |
| Symboliczna urna z pomnika bohaterów Armii Czerwonej na Bastionie Król |
 |
| Przedmioty osobiste, pozostałości umundurowania i odznaczenia wojskowe żołnierzy Armii Czerwonej znalezione podczas ekshumacji z cmentarza wojennego przy ul. Sportowej |
Zamek krzyżacki powstał w l. 40. XV w. W XVI w. był rezydencją Jana z Kostrzyna, który przebudował go w stylu renesansowym, a od XVIII w. - siedzibą władz i urzędów. Podczas kampanii napoleońskiej mieścił się w nim szpital, a potem koszary. Zburzono go w 1969.
Wcześniej zamek był w rękach joannitów, przez krzyżaków został rozbudowany.
 |
| Schody prowadzące do zamkowego muzeum |
Muzeum Fryderyka II, więzionego tu przez swojego ojca, powstało na początku XX w.
 |
| Cokół po pomniku młodego Fryderyka Wilhelma z psem, ze śladami po kulach, 1903 |
 |
| Schody klatki schodowej prowadzące na wieżę |
 |
| Piwnice zamkowe |
 |
| Ruiny Kościoła Mariackiego, 1396, w 1758 spłonął, zdewastowany podczas blokady twierdzy (1813-14), w 1945 został wypalony szkielet |
W kościele został pochowany Jan z Kostrzyna. Pozostałości zostały wysadzone, podobnie jak zamek, w 1969.
 |
| Zaułek Kościelny |
 |
| Plac Turniejowy |
 |
| Tu była Komendantura przy Placu Turniejowym |
 |
| Wejście do Komendantury |
 |
| Zaułek Łaźni / ul. Chyżańska |
 |
| Ul. Jatki |
 |
| Przejście na rynek - tzw. podcień na ul. Jatki (uliczka odkopana) |
Rynek to obecnie pusty plac. Ratusz z 1577 spłonął w 1758, a nowy został zniszczony w 1945. Były też kramy.
 |
| Ul. Chyżańska |
 |
| Ul. Chyżańska |
 |
| Zaułek Różany |
Zwiedzanie z przewodnikiem zakończyło się w Bastionie Filip, a ja potem jeszcze ze 2 godziny krążyłam po uliczkach. Wracałam tam zresztą kilka razy, bo nie mogłam się pożegnać z tym miejscem...
Słyszałam i czytałam o tragicznym, wg mnie, pomyśle odbudowy starówki. Oby nigdy to nie nastąpiło - zniszczono by to miejsce po raz drugi. Jest unikat na skalę europejską, byłaby atrapa.
Bogusław Wojciech Różycki, "ZACHODNIE KRESY RZECZYPOSPOLITEJ Wzdłuż granicy na Odrze i Nysie", Rewasz, Pruszków 2011 (str. 180-188)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz