W średniowieczu Chojna była największym miastem Nowej Marchii, a przez chwilę nawet jej stolicą (1270-1348). Mimo ogromnych zniszczeń wojennych, całe stare miasto zostało wpisane do rejestru zabytków i znajduje się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego.
Pierwsza pisemna wzmianka o Chojnie pochodzi z 1244 roku (...). Od połowy XIII wieku miasto znajduje się w posiadaniu margrabiów brandenburskich W latach 1402-1454 Chojna wraz z dużymi obszarami Nowej Marchii (Neumark) przeszła pod panowanie Zakonu Krzyżackiego i stała się jednym z najważniejszych ośrodków miejskich i handlowych w regionie. O bogactwie miasta i jego znaczeniu świadczą m.in. przywileje nadane Chojnie oraz liczne zabytki o europejskiej randze (...). W 1945 roku miasto zostało w 80% spalone.
chojna.pl
Zwiedzanie zaczęłam od Barnkowa, bo cała reszta zabytków była po drugiej stronie torów i tam chciałam spędzić cały dzień.
 |
| Kościół pw. św. Marka, XIV - XV w., 1620, wieża, XIX w.; ul. Barnkowo/ Słowiańska |
W rejestrze zabytków jest również mur przykościelny z bramami z 2 poł. XVII w. (XV, XIX w.?).
Ul. Jagiellońska, przy której jest sporo zabytkowych domów, prowadzi w kierunku starówki.
 |
| Willa, pocz. XX w.; ul. Jagiellońska 19D |
 |
| Dom, ok. 1900, ob. poczta, ul. Roosevelta 2, i willa, XIX/XX w., ul. Jagiellońska 10 |
 |
| Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego, 1913; ul. Kościuszki 2 |
KOŚCIÓŁ ZBUDOWANY W 1913 r.
DLA POLAKÓW
GŁÓWNIE Z OFIAR POLAKÓW
PRACUJĄCYCH W OKOLICZNYCH
GOSPODARSTWACH NIEMIECKICH
Jest to pierwsza świątynia katolicka jaka powstała w mieście po reformacji. Obok znajduje się plebania z ok. 1913.
 |
| D. Urząd Powiatowy, pocz. XX w.; ul. Kościuszki 21 |
 |
| Budynek administracyjny domu starców, 1 ćw. XX w., 1958-1959, ob. Urząd Miejski; ul. Jagiellońska 2 |
Mury obronne datowane są na koniec XIII, początek
XIV i początek XVI w. Częściowa rozbiórka nastąpiła w XIX w. w związku z rozwojem miasta.
W Chojnie mury obronne zachowały się w około 50 procentach, w tym dwie bramy: Barnkowska i Świecka oraz osiem baszt zamkniętych, dwadzieścia dziewięć wykuszowych i cztery nadwieszane o różnych formach architektonicznych, w tym między innymi czworoboczna baszta Piekarska, półokrągła baszta Więzienna (Prochowa), czy wykuszowa baszta Bociania.
medievalheritage.eu
Brama Barnkowska pochodzi z 1 poł. XV w.
Obeszłam całą starówkę wzdłuż murów zaczynając i kończąc przy tej bramie.
 |
| Brama Barnkowska |
 |
| Brama Barnkowska |
 |
| Baszta Piekarska (Wędkarzy), k. XIV lub pocz. XV w.; ul. Podmurze/ Piekarska |
 |
| Kościół pw. Św. Trójcy, 1290-1388, 1820, 1850, 1959-1965; ul. Malarska 24 |
Kościół św. Trójcy wraz z klasztorem augustianów został ufundowany w Chojnie przez margrabiów brandenburskich w 1290 roku. Zbudowany został w trzech etapach w ciągu XIV wieku. (...) Uroczysta konsekracja świątyni odbyła się 17 marca 1388 roku.
Po reformacji kościół przez kilkadziesiąt lat nie był używany. Ostatni augustianie wyjechali do 1539 roku, a ewangelicy przejęli świątynię dopiero w 1582. Następnie budowla służyła jako kaplica cmentarna. W końcu XIX wieku urządzono w niej pomieszczenia gospodarcze i siedzibę straży pożarnej. Wtedy też nastąpiła największa dewastacja wnętrz. Renowację kościoła rozpoczęto w latach 60-tych XX wieku i przeznaczono go na siedzibę parafii.
medievalheritage.eu
 |
| Klasztor poaugustiański, 1290-1388, XIV/XV w., 1820, 1959- 1965, ob. plebania; ul. Malarska 24 |
 |
| Na ścianie klasztoru |
W 1536 zespół klasztorny zamieniono na szpital i szkołę, a kościół na magazyn.
Do dzisiaj zachowały się malowidła ścienne ze scenami z życia św. Franciszka z Asyżu. Kościół jest jednonawowy, z gotyckim portalem, zachodnia fasada ozdobiona jest łukowatymi niszami i wieżyczkami. (...) Z czterech skrzydeł zabudowań klasztornych zachowały się trzy. Byłe pomieszczenia klasztorne maja dużą wartość historyczną i architektoniczną. Sala konwentu ma imponujące sklepienie gwiaździste, w refektarzu zachowały się dwie kolumny i liczne maszkarony, klasztorne krużganki są pięknie sklepione.
chojna.pl
 |
| Czatownia, XV w., Baszta Bociania, 1 poł. XIV w., za ul. Dworcową |
 |
| Baszta Więzienna (Prochowa), z zewnątrz |
 |
| Baszta Więzienna (Prochowa), 2 poł. XV w. |
Przy baszcie zachowały się napisy i daty, m.in. 1818 i 17?? (od wewnątrz).
 |
| Neogotycka sterczyna przy przebiciu ciągu murów przez ul. Bałtycką (w m-cu d. Bramy Wierradeńskiej), XIX w. |
 |
| Platan Olbrzym, 1 z najgrubszych drzew w Polsce, wys. 35 m, l. 20. XVIII w. (prawdopodobnie najstarszy w Polsce platan klonolistny), nad rz. Rurzycą |
 |
| Ratusz, XIV, XV w., 1702, XIX w., 1977-1986, ob. biblioteka i dom kultury; pl. Konstytucji 3 Maja |
Wzniesiony przez chojeńskich mieszczan na przełomie XIV i XV wieku ratusz (pierwotnie dom kupiecki) należy do najważniejszych zabytków architektury świeckiej tego okresu w Polsce. Podobnie jak Kościół Mariacki, ratusz powstał według projektu powstałego w pracowni H.Brunsberga w stylu ceglanego gotyku. Około roku 1700 przebudowano boczne ściany budynku nadając im cechy charakterystyczne dla baroku. Ratusz został całkowicie zniszczony w lutym 1945 roku (zachowały się jedynie piwnice i fragmenty ścian), a odbudowano go w latach 1980-1986.
chojna.pl
W restauracji Ratuszowa, mieszczącej się w piwnicy ratusza, zjadłam obiad. Bardzo klimatyczne i bezpretensjonalne miejsce.
 |
| Kościół mariacki, XIII - XV, 2 poł. XIX w., w odbudowie |
Najważniejszym zabytkiem miejskim jest pochodzący z połowy XV w. gotycki kościół p.w. Najświętszej Marii Panny. Zaprojektowany był przez architekta Henryka Brunsberga, początkowo zarządzany przez templariuszy. Budynek został zniszczony podczas wojny jest obecnie odbudowywany. Najbardziej widocznym elementem świątyni jest ponad 100 metrowa wieża pochodząca z XIX w., na której znajduje się taras widokowy. Wnętrze kościoła zachwyca gotycką chrzcielnicą i freskami, niestety większa część wnętrza i pierwotnego wyposażenia spłonęła. Kościół zaliczany jest do największych gotyckich kościołów w Polsce. Jest zabytkiem o randze europejskiej.
pomorzezachodnie.travel
 |
| Brama Świecka, 1 poł. XIV - XV w.; ul. Basztowa |
 |
| Kaplica szpitalna św. Gertrudy, od 1684 św. Jana, 1409, na cmentarzu żołnierzy radzieckich; ul. Odrzańska/ Szczecińska |
W XV w. w wielu miastach brandenburskich fundowano zespoły szpitalno - kościelne pod wezwaniem św. Gertrudy - swego rodzaju noclegownie, przeznaczone dla pielgrzymów i podróżnych. Sytuowane one były zwykle poza obrębem miejskich obwarowań.
Chojeńska kaplica jest pozostałością tego typu instytucji. (...) Nieopodal niej znajdował się także dwór i dom („Hof und Haus”) zakonu joannitów (...). Po reformacji (...) w kaplicy urządzono stodołę i stajnię. (...) Świątynia przetrwała drugą wojnę światową, ale została częściowo zniszczona na początku lat 50., w czasie organizacji cmentarza wojennego żołnierzy radzieckich.
encyklopedia.szczecin.pl
Gdyby nie interwencja konserwatora zabytków w 1953, kaplica zostałaby rozebrana.
 |
| Cmentarz żołnierzy radzieckich, wybud. w l. 1950-1955 na terenie d. cmentarza ewangelickiego |
Na cmentarzu znajduje się pomnik z 1971, wg mnie niezbyt udany.
Do Szwedzkiego Kopca prowadzi ul. Szczecińska. To trochę ponad 1 km od ruin kaplicy św. Gertrudy, już za Chojną. Pomnik jest na wzgórzu po prawej stronie drogi, tak zarośnięty, że go w ogóle nie widać (na street view jest widoczny). Nie dało się go normalnie sfotografować, a i dobrnęłam do niego cudem. Krzaki przylegają szczelnie, najlepiej byłoby zwiedzać w zbroi...
 |
| Szwedzki Kopiec ku czci króla szwedzkiego Gustawa II Adolfa, 1912; po prawej str. drogi 26 prowadzącej do Krajnika Dln. |
"Dla upamiętnienia wyzwolenia Königsbergu dnia 27 grudnia 1630 przez szwedzkiego króla Gustawa Adolfa z wielkiej nędzy wojny trzydziestoletniej"
Na pomniku można odczytać nazwy miejscowości, z których zostały dostarczone głazy do jego budowy, oraz nazwiska dowódców oddziałów wojsk cesarskich, które armia szwedzka rozgromiła 29 grudnia 1630. Ich umieszczenie poniżej kamienia z dedykacją mogło symbolizować ich niższość wobec króla Szwecji.
Wróciłam do murów miejskich i zaczęłam powoli kierować się ku Bramie Barnkowskiej, czyli zatoczyłam koło.
 |
| Baszta przy Bramie, XV - XVI w. |
Na koniec trochę klimatów kolejowych i powrót do Kostrzyna nad Odrą.
 |
| Kolejowa wieża ciśnień, 1897, czynna do 1975 |
Na początku XX w. wieża zaopatrywała w wodę także miasto.
 |
| Spichlerz przy stacji kolejowej, pocz. XX w. |
Spichlerz jest przepiękny!
Po powrocie zorientowałam się, że przegapiłam zespół d. seminarium nauczycielskiego (ob. Szkoła Podstawowa nr 1 im. Janusza Korczaka) na ul. Szkolnej 15.
Na spokojne zwiedzenie starego miasta wystarczy 1 dzień. Bardzo polecam, tym bardziej, że dojazd jest wygodny i szybki (niecałe 40 min. pociągiem z Kostrzyna, ok. 45 min. ze Szczecina).
https://www.chojna.pl/strony/menu/21.dhtml
https://pomorzezachodnie.travel/Miejscowosc/a,1988/Chojna
https://medievalheritage.eu/pl/strona-glowna/zabytki/polska/chojna-miejskie-mury-obronne/
https://zabytek.pl/pl/obiekty/chojna-ratusz
https://zabytek.pl/pl/obiekty/chojna-kosciol-mariacki-(dawny-kosciol-farny-pw-nmp-i-sw-jana-
https://medievalheritage.eu/pl/strona-glowna/zabytki/polska/chojna-kosciol-swietej-trojcy/
http://encyklopedia.szczecin.pl/wiki/Kaplica_%C5%9Bw._Gertrudy_(Chojna)
http://pomeranica.pl/wiki/Szwedzki_Kopiec_(Chojna)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz