Słońsk ma tylko 1 minus - dojazd. Nie jeździ tam kompletnie nic, ale jak człowiek zdeterminowany, to jakoś dotrze. Ja - stopem i pieszo. Było warto, i z powodu zabytków, i przyrody.
Z Kostrzyna nad Odrą doszłam pieszo do Chyrzyna, gdzie mieści się siedziba dyrekcji PN "Ujście Warty". Zdecydowanie nie polecam, bo nie ma sensownego pobocza i jest to bardzo niebezpieczne, ale nie było wyjścia. Rozejrzałam się w terenie i przeszłam ścieżką "Mokradła" (1 km w 1 stronę). Potem ustawiłam się na szosie. Udało się prawie od razu, ale tylko do Czarnowskiej Górki. Dalej pieszo ok. 4 km.
Kilka słów o historii Słońska ze strony zamkilubuskie.pl:
Dawne miasto, obecnie wieś położona 11 km na wschód od Kostrzyna nad
Odrą wzmiankowana w 1295 roku jako osada rybacka, od drugiej połowy XIII
wieku była lennem rodu von Sonnenburg. W 1341 roku margrabia Ludwik V oddał Słońsk w lenno braciom Henningowi i Arnoldowi von Uchtenhagen (...). Pomiędzy 1369 a 1375 rokiem Słońsk wraz z zamkiem
został przekazany Ottonowi von Vockenrode. W 1410 roku margrabia brandenburski Jobst z Moraw przekazał miasto i zamek wraz z 7 pobliskimi wioskami diecezji lubuskiej. W 1415 roku biskup Jan von Borschnitz sprzedał Słońsk i zamek rycerzowi Heinrichowi von Onitz
(...) w 1421 roku,
majątek przejęty przez margrabiego Fryderyka I von Hohenzollern i przez
niego sprzedany joannitom.
Zaczęłam od cmentarza ofiar obozu Sonnenburg.
 |
| Cmentarz ofiar obozu Sonnenburg; ul. Kolejowa |
Napis na krzyżu:
Na cmentarzu tym złożone zostały doczesne szczątki więźniów funkcjonującego w Słońsku w latach 1933-1945 niemieckiego obozu koncentracyjnego i ciężkiego więzienia Zuchthaus Sonnenberg. [przez e]
Spoczywają tu obywatele Belgii, Czech, Francji, Wielkiego Księstwa Luksemburg, Jugosławii, Królestwa Niderlandów, Norwegii, Związku Sowieckiego oraz niemieccy więźniowie - antyfaszyści zamordowani w nocy z 30/31 stycznia 1945 roku w ramach akcji "Nacht und Nebel".
Cześć ich pamięci
Słońsk
Przy ul. 3-go Lutego 54 mieści się Muzeum Martyrologii w Słońsku.
Stamtąd już niedaleko do młyna.
Kompleks młyński składa się z (...) budynku młyna, przylegających do niego maszynowni z warsztatem i domu młynarza oraz zabudowań gospodarczych. Imponujące jest zachowane do dziś wyposażenie młyna z lat 20.-30. XX w. (...). Słoński młyn jest ostatnim tak dobrze zachowanym, w pełni wyposażonym w maszyny i „niemal gotowym do pracy” młynem wodnym na zachodzie Polski.
(...) 1 lipca 1926 r. pożar strawił wszystkie kondygnacje i wyposażenie młyna, zniszczeniu uległa również część murów. Budynek odbudowany w latach 1927-28 zachował ówczesną formę i wyposażenie (...). Po II wojnie światowej młynem zarządzało wojsko, następnie stał się własnością Gminnej Spółdzielni w Słońsku. (...) Młyn w Słońsku ostał się dzięki determinacji pana Edwarda Goworko, który był kierownikiem młyna od 1973 roku aż do swojej tragicznej śmierci w roku 2011. (...) Kilka lat temu młyn został wykupiony od Gminnej Spółdzielni przez prywatnego właściciela, który w sierpniu 2015 roku założył Fundację „Przy młynie”, mającym za cel przywrócenie świetności tego obiektu i nadanie mu (...) funkcji żywego zabytku techniki.
slonsk.pl
 |
| Młyn, ok. 1900, w którym zamontowano 1-szą wodną elektrownię w Słońsku poruszaną turbiną wodną; ul. Moniuszki 5 |
 |
| Pomnik poświęcony wyzwolicielom Słońska; Plac Kombatantów |
 |
| Ul. Puszkina/ Pl. Kombatantów |
 |
| D. poczta, Urząd Gminy, ok. 1900; ul. Sikorskiego 15 |
 |
| Kamienica, 4 ćw. XIX w.; ul. WOP-u 1 |
 |
| Dom z 1909; ul. WOP-u 9 |
To najpiękniejszy dom, jaki widziałam w Słońsku, jedyny w swoim rodzaju.
Są zdobione kamienice, są charakterystyczne domy, takie jak np. na ul. Puszkina, ale ten dom jest niepowtarzalny.
Nie znalazłam żadnych informacji na jego temat.
Strasznie przykro, bo wyrok już zapadł. Nigdy nie zrozumiem, dlaczego nie dba się o takie budynki...
Dom jest na ulicy prowadzącej do kościoła, niedaleko.
Warto podejść i go obejrzeć póki jeszcze jest.
Najwcześniejsza wzmianka na temat kościoła w Sonnenburgu znajduje się w rejestrze konwiktu z Lebus z roku 1405. Wspominano wówczas o „kaplicy przed zamkiem”, którą zakon zastał po nabyciu miasta Sonnenburg w latach 1426-1427. (...). Na jej miejscu około 1480 roku, za czasów wielkiego mistrza Richarda von Schulenburga, rozpoczęto budowę nowego kościoła. (...)
slonsk.pl
 |
| Kościół zakonu joannitów, 1475-1522, wieża, 1818 |
 |
| Plebania protestancka, ob. rzym.-kat., pocz. XIX w. |
Kościół był otwarty. Już wychodziłam, jak z okna plebanii zawołał mnie ksiądz, że jest otwarte. Bardzo to było miłe, rzadko się spotyka.
 |
| Barokowa chrzcielnica, 1658 |
 |
| Sklepienie gwieździste, XVI w., organy, 1845 |
 |
| Ambona z szaro-czarnego śląskiego marmuru,1773, wyk. w Poczdamie |
 |
| Belka tęczowa (odnow. 1995) |
 |
| Alabastrowy ołtarz późnorenesansowy sprowadzony w 1626 z zamku Hohenzollernów w Kölln pod Berlinem |
Ostatnia renowacja ołtarza w kościele w Słońsku przeprowadzona została w latach 1991-1994 i zakończyła się uroczystym jego poświęceniem w dniu 20.XI.1994 roku w obecności licznej reprezentacji Zakonu. W 1995 roku przeprowadzono renowację dębowego krzyża belki tęczowej, a w uroczystym poświęceniu ambony po jej renowacji w 1997 roku uczestniczył sam Mistrz Zakonu Wilhelm Carl, książę pruski.
slonsk.pl
Jak widać kontakt z Zakonem jest podtrzymywany.
 |
| Zabudowania szachulcowe, 1733, d. szkółka parafialna, ob. Wystawa Pamiątek Regionalnych |
 |
| Obelisk z 1995 poświęcony 700-leciu Słońska |
 |
| Szkółka parafialna od strony ul. Kruczej |
Zajrzałam jeszcze na ul. Kruczą, żeby zobaczyć szkółkę parafialną od tyłu i poszłam obejrzeć zamek.
Pierwsza budowla została wzniesiona w 1341
r. przez Henninga i Arnolda Uchtenhagenów i miała charakter obronnego
dworu rycerskiego (...). W roku 1426
r. zamek przechodzi w ręce zakonu joannitów.
Pierwsza
poważna rozbudowa ma miejsce w latach 1545 - 1564 za czasów mistrza
Tomasza Runge. (...) W 1652 r. zamek zostaje spalony przez
Szwedów (...). Jego odbudowa zostaje
zainicjowana w 1662 r. przez mistrza zakonu joannitów księcia Johanna
Moritza von Nassau i trwa do 1688 r. Budowla otrzymuje charakter
barokowej rezydencji. (...) W 1783 r. (...) zasypane zostają
fosy, zburzony zostaje mur i obniżony dziedziniec do poziomu
otaczającego terenu (...) Fronton zamku (...)
posiadał w części dachowej trójkątny tympaon z herbem joannitów.
W części środkowej znajdowało się główne wejście, a nad nim okno - drzwi
z balkonem. Za głównym wejściem znajdowała się sień z dwuzabiegową
klatką schodową wiodącą do "sali odświętnej" i innych komnat.
W środkowym przyziemiu mieściła się sala nazywana "dworską" lub "wielką
sklepioną" (od sklepień krzyżowych). Nad tą salą znajdowała się "sala
odświętna", wysoka na trzy kondygnacje. Było to najważniejsze miejsce
w zamku. (...) W 1810 r. po likwidacji zakonu zamek przejęło
stowarzyszenie arystokratyczne pod nazwą Zakon Joannitów Królestwa
Pruskiego. Wówczas zamek adaptowano na potrzeby tego stowarzyszenia
zmieniając rozkład wnętrz. Stowarzyszenie organizowało zjazdy rycerzy
joannickich z całych Niemiec.
W
zamku utworzono muzeum i archiwum zakonu joannitów. Po zakończeniu II
wojny pamiątki po zakonie zostają rozproszone, a zamek niszczeje.
Ostatecznie spłonął w 1975 r. (...)
slonsk.pl
W 1945 roku budynek zajęty przez wojska radzieckie. (...) obiekt służył za miejscowy Dom Kultury, później zaadoptowany na magazyn Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Słońsku. Od 1970 roku stał opuszczony, w 1975 roku podpalony. (...) Wokół ruin pałacu rozciąga się zdziczały park o powierzchni 4,7 ha założony w połowie XVII wieku. Po roku 1989 zabytkiem ponownie zainteresował się Zakon Joannitów, którego przedstawiciele corocznie przyjeżdżają do Słońska.
zamkilubuskie.pl
 |
| Zamek joannitów, 1426-29, l. 60 XVII w. przeb. w stylu niderlandzkiego baroku, XIX w., 1975 podpalony |
 |
| Zachowane zdobienia |
Zamek jest obecnie rewitalizowany w ramach polsko-niemieckiego projektu "Turystyczna waloryzacja historii Zakonu Joannitów na polsko-niemieckim pograniczu". Wg artykułu z grudnia 2020 ma być gotowy do końca maja 2021 (gorzow.tvp.pl).
 |
| Pl. Wolności |
 |
| Ul. Puszkina |
 |
| D. przytułek prowadzony przez katolików, ewangelików i żydów; ul. Poniatowskiego |
 |
| "1891" |
Joannici – (...) Zakon Rycerski Św. Jana Chrzciciela Szpitalników Jerozolimskich. Słońsk (...) był siedzibą baliwa Zakonu Joannitów. (...) Były to czasy proreformacyjne [XVII w.], kiedy zakon joannitów stał się organizacją skupiającą protestancką arystokrację niemiecką. Słońsk stał się miejscem kultywowania tradycji rycerskiej i szpitalnej. Kiedy w 1810 r. baliwat zniesiono, miasteczko znacznie podupadło. Opieka nad chorymi była jednym z głównych celów działalności zakonu. Joannici byli prekursorami Międzynarodowego Czerwonego Krzyża.
zdow.pl
Na ścianach zachowały się krzyż maltański, krzyż katolicki i gwiazdy dawidowe.
A potem już tylko przyroda "Ujścia Warty" i zabytkowa przepompownia, podobna do tej w Kostrzynie.
 |
| Postomia |
 |
| Droga do stacji pomp |
 |
| Stacja pomp, 1905, w PN "Ujście Warty" |
Obok zachowała się przedwojenna wodomistrzówka. Mieści się w niej Biuro Turystyki Przyrodniczej "Dudek", można też przenocować.
Nie zdążyłam pójść na cmentarz komunalny przy ul. Lipowej, na którym znajduje się piękny pomnik żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie z 1925 i lapidarium (m.in. nagrobek Otto Rubowa, bardzo zasłużonego burmistrza Sonnenburga z lat 1892-1924).
Po akcji zjadłam obiad i ustawiłam się na szosie. Jak stałam, to nikt się nie zatrzymywał, ale jak ruszyłam, to najwyraźniej zaczęłam wzbudzać litość beznadziejnością swojego położenia i zostałam wysadzona tuż przy budce z lodami w centrum Kostrzyna :)
http://zdow.pl/slonsk-i-okolice/
https://zamkilubuskie.pl/slonsksonnenburg/
https://gorzow.tvp.pl/51514716/zamek-zyska-nowe-zycie-rozpoczely-sie-pierwsze-prace
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz