Grójec

Grójec może i nie jest zbyt turystycznym miastem, ale z pewnością są tam zabytki warte zobaczenia. Podobały mi się drewniane domy i spokojna atmosfera miasta. Nie było takiego pędu jak w Warszawie. Na obrzeżach klimaty wiejskie. Tak jak lubię :)

Wysiadłam na dworcu autobusowym, zjadłam w parku śniadanie i poszłam na rynek. Na ul. Kościelnej zobaczyłam ten piękny, drewniany dom. Naprzeciwko są pyszne lody.

Ul. Kościelna prowadzi, oczywiście, do kościoła. Bardzo udanego, z ciekawą dzwonnicą i absolutnym hitem - zegarem słonecznym na jednej ze ścian. Przed kościołem znajduje się pomnik ks. Piotra Skargi, który był tutaj ochrzczony.
Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa sięga swymi początkami roku 1398 (prezbiterium). Ufundowany został prawdopodobnie przez księcia mazowieckiego, Janusza I Starszego. Był rozbudowywany, następnie zniszczony w czasie potopu szwedzkiego - w 1656 spłonął wraz z całym miastem. Odbudowano go w roku 1746. Obecna fasada pochodzi z roku 1833.

Dzwonnica z 1889 r.

Zegar słoneczny z 1621 r. na ścianie kościoła

Ul. Poświętne

W pobliżu kolejny piękny drewniak. To właśnie on mnie zauroczył, jak oglądałam zdjęcia Grójca przed przyjazdem :) Ten kolor i drzwi!

Po drugiej stronie ulicy - więzienie z czasów carskich.

" Za dość liczny udział mieszkańców w działaniach powstańczych [Powstanie Styczniowe] miasto zostało obłożone wielkimi podatkami a władze carskie zbudowały tu garnizon wojskowy i budynek aresztu. Obie te budowle dziś znakomicie zachowane pełnią swoje funkcje, z tym, że koszary zajmuje Szkoła Podstawowa nr 3."

Więzienie z czasów carskich, poł. XIX w.

Ul. Piotra Skargi

Ul. Poświętną doszłam do kapliczki przydrożnej z ludową rzeźbą Chrystusa. Strasznie mi się podoba!
Niestety, nie udało mi się znaleźć żadnej informacji na jej temat.





Dla samej tej rzeźby i zegara słonecznego warto wg mnie przyjechać do Grójca.

W pobliżu, na skrzyżowaniu ul. Szpitalnej i Skargi jest kamienica, która czasy świetności ma już, niestety, dawno za sobą. Była chyba jedną z bogatszych w mieście, ma piękne detale architektoniczne.

 Naprzeciwko szpital im. P. Skargi z lat 1855-57. W kościele jego założenie upamiętnia tablica:

D.O.M.
Piotr Skarga Powęski
Societatis Jesu Teolog
Kaznodzieja króla Zygmunta III
Szpital dla ubogich w mieście Grójcu
uposażył
i opatrzenie dla niego z wsiów
Sadków i Wólka Sadkowska
w ówczesnej Ziemi Czerskiej Powiecie
Grójeckim położonych
przez Andrzeja Bobolę podkomorzego
Koronnego na ten cel z funduszu i zlecenia
Jego nabytych obmyślił,
którego to nadania dowód zaciągnięty do Akt
Kancelarji mniejszej Królewskiej
feria quinta post Dominicam Passionis 1615 roku
w Aktach Metryki Koronnej w Warszawie
zapisanych się znajduje.

Na wieczną pamiątkę odpowiednio powyższemu
Dokumentowi kamień ten zamieściła
Rada Szczegółowa w Grójcu
R.P. 1855

Szpital im. P. Skargi

A oto wspomniane wyżej dawne koszary carskie, w których byli zakwaterowani Kozacy, i cerkiew sprzed 1860 r. Grójecka cerkiew była pierwszą świątynią prawosławną w centralnej Polsce.
Po roku 1918 w nowo powstałej tam szkole uczyły się dzieci polskie, rosyjskie, żydowskie i niemieckie.
Obecnie mieści się tu Szkoła Podstawowa nr 3 (utworzona po II wojnie światowej), a w dawnej cerkwi, znacznie obniżonej, jest dziś sala gimnastyczna.

Koszary carskie; ul. Szpitalna/Armii Krajowej

Jatki

Wzdłuż ul. Jatkowej, dochodzącej do rynku, ciągną się jatki z 3 ćw. XIX w. (przebudowane). Od 1962 r. są na liście zabytków.
Dochody z jatek zasilały kasę miasta - żeby je zwiększyć dzierżawiono również pomieszczenia na parterze ratusza!

Ratusz z 1821 r. wg projektu architekta Hilarego Szpilowskiego

Rynek, czyli pl. Wolności, jest po udanej rewitalizacji w 2010.

Dom modlitwy na ul. Lewiczyńskiej to jedyne, co pozostało po społeczności żydowskiej w Grójcu. Grupa wyznaniowa powstała ok. 1794 r.

Dom modlitwy z pocz. XX w.; po lewej stronie, w miejscu nowego budynku, był dom rabina

Dom modlitwy był jednocześnie siedzibą gminy żydowskiej (kahału). Został przebudowany. Znalazłam takie  zdjęcie, podpisane jako "wnętrze synagogi w Grójcu", ale chodzi chyba o dom modlitwy, bo to jest murowane. Znalazłam też zdjęcie domu rabina.
Kirkut i mykwę można zobaczyć tu. Kirkut założony w XVIII w. znajdował się obok cmentarza katolickiego, obecnie jest ogrodzony i uporządkowany, ale nie zachowały się żadne macewy. Mykwę rozebrano w 2008 r.
Zdjęć drewnianej synagogi, która stała w pobliżu na ul. Lewiczyńskiej chyba nie ma. Została spalona i rozebrana w 1939 r. Wiadomo, że miała polichromie autorstwa Dawida Friedlandera.
Wyczytałam jeszcze, że na ul. Armii Krajowej 8 znajdowała się Publiczna Szkoła Powszechna nr 2 dla dzieci żydowskich. W międzywojniu kamienica należała do braci Izraela i Rafaela Klepifiszów. Obejrzę ją dokładnie następnym razem, bo teraz nie wiedziałam, na co patrzę.

Kamienica Ochenkowskiego  z 1909 r.; ul. Niepodległości/ Piłsudskiego

Kamienica aptekarza Ochenkowskiego z charakterystycznym lwem do dzisiaj pełni rolę apteki. Na szczycie napis: "ROKU 1909'.
Z tyłu zaniedbana, ma zabudowane schodki na górę, prowadzące na żeliwny balkonik.




Naprzeciwko znajdują się hale targowe z poł. XIX w.

Hale targowe

Potem udałam się na dłuższy spacer, na obrzeża, w poszukiwaniu dworca Grójeckiej Kolejki  Wąskotorowej z 1914 r. Obok widać wieżę ciśnień z 1943.

Dworzec Grójeckiej Kolejki  Wąskotorowej; ul. Przedstacyjna/ Laskowa

Ładny budynek, niestety opuszczony i zaniedbany. Wpis do rejestru zabytków w 1994 r. w niczym nie pomógł :(
A nieopodal kolejny drewniaczek, tym razem zdecydowanie wiejski.

Ul. Przedstacyjna

Wracałam do centrum ul. Piłsudskiego.

Urząd Miasta, 20-lecie międzywojenne

Bardzo podobał mi się budynek poczty z oficynami z 1 poł. XIX w.

Poczta; ul. Niepodległości/ Pocztowa

 Poszłam jeszcze na cmentarz przy ul. Mszczonowskiej, tzw. "Stary". Znajduje się na nim kaplica Makowskich z 1851 r.

 Kaplica Makowskich

"BOŻE

ZMIEŃ LOS LUDU TWEGO

WOJNA

1 WRZEŚNIA 1939 R. "

 



Szukałam jeszcze cmentarzy żydowskiego i ewangelickiego, które są w pobliżu, ale efekt był żaden. Ewangelickiego (ul. Wilczogórska, teren Rejonu Energetycznego) nie znalazłam w ogóle, wiem tylko, że był czynny do 1956 r. i jest "w zaniku", co do żydowskiego, to nie jestem pewna. Wskazano mi wzgórze, na które weszłam pod siatką :) i na którym nic nie było, więc może to było to. Potem szłam koło jakiegoś ogrodzenia, ale już nie miałam czasu, żeby sprawę zbadać.

No i jak, przekonałam kogoś, że warto tam jechać? :)
Ja wrócę na pewno, bo chcę pochodzić po okolicznych wsiach. Dojazd szybki i bezproblemowy, świetna baza wypadowa.


http://grojecmiasto.pl/index.php/hist
http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Niepodleglosc_i_Pamiec/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2014-t21-n3_4_(47_48)/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2014-t21-n3_4_(47_48)-s311-320/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2014-t21-n3_4_(47_48)-s311-320.pdf
http://grojec10km.pl/galerie/dworzec-kolejki/