Muzeum Wsi Lubelskiej

Muzeum Wsi Lubelskiej to jeden z największych skansenów w Polsce. Jest podzielone na 7 sektorów, prezentujących poszczególne regiony Lubelszczyzny. Podczas mojej wizyty Powiśle, Podlasie i Nadbuże (w budowie) nie były udostępnione do zwiedzania.


W sektorze POWIŚLE znajdują się 2 kapliczki, pień dębu z krzyżem, 6 zagród, 2 brogi na siano oraz most na rzece Czechówce. W sektorze PODLASIE jest tylko 1 obiekt: remiza z Bedlna.

ROZTOCZE

Kapliczka z Korytkowa Dużego, poł. XIX w.

Kapliczka stała na skrzyżowaniu dróg z Lublina do Biłgoraja oraz z Korytkowa do przeprawy przez rzekę Białą Ładę. Ze względu na most i rzekę ustawiono wewnątrz figurę św. Jana Nepomucena, patrona mostów i tonących, chroniącego również od powodzi. Jest to kapliczka brogowa (ustawiona w budowli podobnej do brogu gospodarskiego, na podłodze z desek, pomiędzy 4-ma drewnianymi słupami, na których wsparty jest dach, często gontowy; w dolnej części pomiędzy słupami -  płotek z cienkich sztachet lub gęsto układanych desek).
Oryginalna rzeźba została skradziona jeszcze w Korytkowie w 1968 r., ta została wykonana w 1996 r.

Chałupa z Gozdu Lipińskiego, 2 poł. XIX w.

Chałupa zbudowana została przez niezamożną, ukraińską rodzinę Łaszczyhów. Od 1925 r. do czasu zakupu przez muzeum (1980 r.), należała do rodziny Koniecznych. Wyróżnia się małymi rozmiarami.

   

 

Zagroda  z Korytkowa Dużego, 1798 r.

To jedna z nielicznych XVIII-wiecznych chałup, w której nie zmieniono pierwotnego rozplanowania wnętrza i funkcji pomieszczeń.
Reszta budynków w zagrodzie z Korytkowa Dużego to przeniesiona z Zagumnia stodoła z ok. 1870 r. i obora z pocz. XX w. z Bukowskiego Przedmieścia (ob. część Tarnogrodu). Oba obiekty przykryte są dachem krytym słomą z szarem z dranic. Przy bramie wjazdowej znajdują się studnia z żurawiem i piwnica ziemna. Jest jeszcze pasieka urządzona w małym sadzie.
Budynki gospodarcze i część ogrodzenia w 2005 r. zostały podpalone. Obecne obiekty to rekonstrukcje z 2006 r.

Zagroda z Bukowej - chałupa z 1857 r.

Piwnica w zagrodzie z Bukowej

"Zagroda z Bukowej jest typowym przykładem wielobudynkowej zagrody chłopskiej o luźnej zabudowie z rejonu biłgorajskiego, występującej tam w okresie od 2 poł. XIX do poł. XX wieku. Tworzą ją: chałupa, budynek gospodarczy, stodoła, studnia z żurawiem i piwnica ziemna.Obiekty wyróżnia, charakterystyczne dla tego terenu, pokrycie dachów tarasowo słomą z pierwszym rzędem poszycia (zw. „szarem”) wykonanym z dartych dranic lub desek."

Cerkiew z Tarnoszyna, dzwonnica z Lubyczy-Kniazie, cmentarz przycerkiewny i kapliczka ze Słobody, stanowią zespół sakralny greckokatolicki.

Cerkiew z Tarnoszyna i dzwonnica z Lubyczy Kniazie

Cerkiew powstała w 1759 r. w miasteczku Uhrynów (w II Rzeczypospolitej pow. sokalski, woj. lwowskiego). W latach 1904-1906 została przeniesiona do wsi Tarnoszyn w pow. Tomaszów Lubelski.

Dzwonnica wzniesiona w Kniaziach w 2 poł. XVIII w. przy cerkwi greckokatolickiej pw. św. Paraskiewii, odnotowanej w 1776 r., jest typowa dla okolic Lubaczowa i Tomaszowa.

Obecnie cerkiew należy do parafii greckokatolickiej w Lublinie.

 

Kapliczka ze Słobody, 1913 r.

"Ufundowana została przez mieszkańców wsi Słoboda Mała – Kiryłę i Hycza w 1913 r., co upamiętnia zawieszona nad drzwiami do kapliczki deska z wyciętym napisem KIРИЛО. ГІСЪ/ ФּДּР. Р. 1913. ФּDּР. Р. 1913. (odczytujemy – fundator). Wybudowana przez rzymokatolika Mazurka, zięcia Kiryły na rozstaju dróg. We wnętrzu zachował się oryginalny, drewniany, trzyskrzydłowy ołtarzyk. Oleodruki: Matka Boska Nieustającej Pomocy, św. Mikołaj i Ukrzyżowanie zostały dokomponowane ze zbiorów muzealnych. Oryginalne obrazy o identycznej ikonografii zostały skradzione z wnętrza kapliczki przed jej translokacją do Muzeum."


W sektorze zobaczyć można jeszcze piwiarnię z Siedliszcza, bramę wjazdową do majątku Krychowskich,
zagrody z Teodorówki, Lipiny Nowej, Huty Dzierążyńskiej, Błonia i kuźnię z Ciosm.

ZESPÓŁ DWORSKI

Krzyż z Leokadiowa, 1919 r. (kopia)

Krzyż wykonał w 1919 r. Feliks Flak z Nowej Zielonki na zamówienie małżeństwa Kawków z Leokadiowa. Był wyrazem wdzięczności i prośby o błogosławieństwo dla Teofila i Heleny Kawków, którzy w 1919 r. zawarli związek małżeński. Znajduje się na nim napis:  „Funda / torów/ tego krzyż / a małżon / ki Teofili…/ Helena…” / „Wykonawca Feliks Flak z Nowej Zielonki”.

Dwór z Żyrzyna, ok. poł. XVIII w.

Dwór jest najważniejszym obiektem sektora dworskiego. Przestał pełnić funkcje mieszkania rodziny ziemiańskiej ok. poł. XIX w.
Eksponaty w nim prezentowane nie są związane z poprzednimi mieszkańcami.
" Według przyjętych założeń, są to wnętrza dworu z sierpnia 1939 r., zamieszkałego przez średniozamożną, dwupokoleniową rodzinę złożoną z matki, ojca i syna."

Brama z Łańcuchowa, 1903-1904, tzw. styl zakopiański

Brama była częścią zespołu dworskiego Steckich, obecnie znajduje się w alei dojazdowej do dworu z Żyrzyna. Jest kopią bramy willi „Pod Jedlami” w Zakopanem, projektowanej przez Stanisława Witkiewicza.
W roku 1904 Jan Stecki pisał do Stanisława Witkiewicza : „u wjazdu do ogrodu mamy już bramę stylową Pańskiego rysunku z fotografii ściśle odtworzoną”.
Styl zakopiański poza Podhalem był traktowany jako przejaw patriotyzmu, w latach 1890-1910 był wzorem dla rodzimej architektury.


W tym sektorze są również: czworak z Brusa Starego, dwór z Huty Dzierążyńskiej, spichlerze dworskie z Piotrowic Wielkich i z Turki, figura Matki Boskiej Królowej Polski, ogród przyprawowo-ziołowy, most na rzece Czechówce (Biały most) i kopiec widokowy.

MIASTECZKO

Zespół parafii rzymskokatolickiej składa się z kościoła, dzwonnicy, plebanii, spichlerza i  lapidarium cmentarnego.

Lapidarium cmentarne

Brama cmentarna to kopia bramy z Firleja, nagrobki są z XIX i pocz. XX w. z nekropolii Lubelszczyzny.

Spichlerz z Wrzelowca, XVIII w.

Modrzewiowy spichlerz powstał prawdopodobnie w 1777 r. i pełnił swoją funkcję jeszcze w latach 30. XX w. Później był wykorzystywany jako lamus.
Obecnie prezentowane jest w nim wyposażenie spichlerza z ok. 1932 r.

Kościół z Matczyna, ok. 1686 r.

Modrzewiowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP z Matczyna jest najstarszym drewnianym kościołem parafialnym na Lubelszczyźnie.
Od 1947 r. popadał w ruinę, a jego wyposażenie zostało przeniesione do nowego, murowanego kościoła. W 1966 r. został wpisany do rejestru zabytków, co nie poprawiło sytuacji, więc w 1980 został rozebrany i przewieziony do Muzeum.
Odtworzone zostało wnętrze z przełomu lat 20. i 30. XX w. z dominującym wystrojem barokowym i późnobarokowym z okresu od poł. XVIII do poł. XIX w. Część wyposażenia to odrestaurowane sprzęty, a część to kopie tego, co zostało w Matczynie.

Ratusz z Głuska na rynku - na szczęście to kopia, oryginał jest na miejscu

 
W kopii domu Jaworskich, mieszkańców miasteczka Siedliszcze w Ziemi Chełmskiej, prezentowana jest sala bufetowa piwiarni Adama i Edwarda Jaworskich. Aranżacja wnętrza odnosi się do roku 1938.

  WYŻYNA LUBELSKA

Kapliczka z Kolanówki (kopia)

Kapliczka przydrożna z Kolanówki powstała w 1979 r. i jest kopią zabytku z 1 ćw. XX w. Pokazuje typ kapliczki kłodowej, najbardziej archaiczny spośród spotykanych na Lubelszczyźnie.
Rzeźba Chrystusa Frasobliwego to kopia rzeźby pochodzącej z ok. 1900 r., będącej w zbiorach Muzeum.

Wiatrak z Zygmuntowa, 1918 r.

Wiatrak typu holenderskiego z Zygmuntowa to pierwszy obiekt przeniesiony do Muzeum, już w 1976 r.
Powstał w roku 1918 i służył do wyrobu mąki, a od 1939, kiedy zainstalowano jagielnik, również kaszy. Wtedy też rozpoczęto oczyszczanie ziarna przed mieleniem.

Studnia z Błażka, ok. 1870-1890

"Studnia zbudowana została ok. 1870-1890 r. Do wybudowania studni mieszkańcy Błażka zmuszeni byli brakiem wód zaskórnych w okresie suszy. Inicjatorem budowy był Tomasz Figiel, najbogatszy gospodarz w Błażku. Studnię posadowiono naprzeciw jego gospodarstwa i nazwano ją studnią „przed Figlem”. Studnia stanowiła własność gromadzką i korzystało z niej ok. pięćdziesięciu gospodarzy. Woda ze studni wykorzystywana była do potrzeb domowych i do pojenia zwierząt."

Ponadto w sektorze są jeszcze zagrody z Urzędowa, Niemiec, Żabna, Żukowa, chałupa z Tarnogóry, olejarnia z Bogucina i kuźnia z Urzędowa.


Jakie wrażenia ogólnie? Żeby obejrzeć wszystko dokładnie trzeba co najmniej kilku godzin. Samo wchodzenie do sklepików itp. w Miasteczku, zwłaszcza z przewodnikiem, zajmuje bardzo dużo czasu. Ja spędziłam tam 1,5 godziny (razem z obiadem). Gdyby do tego dodać nieudostępnione wówczas Powiśle i Podlasie, byłoby znacznie dłużej.
I uwaga praktyczna, na wypadek, gdyby kogoś podkusiło przejść przez Ogród Botaniczny. Chciałam wejść jednym wejściem, a wyjść drugim, prosto na skansen. Było zamknięte i musiałam wracać do punktu wyjścia. Dlatego w skansenie byłam krócej niż zamierzałam :(

Wszystkie obiekty omówione są szczegółowo na poniższych stronach. A o samym Lublinie można poczytać
tutaj. 

http://skansen.lublin.pl/pl/historia/
http://www.miasteczko-muzealne.pl/index.php/mapa-serwisu