Kmiecin i Orłowo

Kmiecin, w przeciwieństwie do Orłowa, nie jest specjalnie znany. Warto tam jednak pojechać z powodu XIV-wiecznego, drewniano-murowanego kościoła. Orłowo kojarzy się natomiast z domami podcieniowymi. Jednak w obu miejscowościach jest więcej do zobaczenia.

Do Kmiecina nie było łatwo się dostać. Z Kątów Rybackich pojechałam do Nowego Dworu Gdańskiego i wysiadłam za miastem, w pobliżu Kmiecina. Potem spory kawałek pieszo. Na rozkładzie Kmiecin był, ale rozkład rozkładem, a życie życiem :)

Głównym celem był wspomniany kościół, ale najpierw po prawej stronie zobaczyłam cmentarz żołnierzy radzieckich.
Zadbany, tak jak wszystkie, jakie widziałam w tamtych stronach.

BÓJ ZAKOŃCZONY DAWNO TEMU

TRUDEM PRZYJACIÓŁ MOICH

ZŁOŻONO CHŁOPCA W KULĘ ZIEMSKĄ

JAK W PANTEON POKOJU

Im bardziej zbliżałam się do kościoła, tym więcej było starej zabudowy, ale ogólnie to niestety nie za dużo się zachowało.

Za moment stałam przed absolutnie przepięknym i unikalnym kościołem pw. św. Jadwigi Królowej z 1344 r. W 2 poł. XVI w. przejęli go ewangelicy. Do drewnianej wieży, być może średniowiecznej, w XVII w. dobudowano podcienie, tzw. soboty. Są raczej niespotykane na Pomorzu.
Co do bramy, to różne źródła różnie podają - jest to 1 brama lub kompilacja 2-ch bram, ze wsi Jasionno. Ustawiono ją przed kościołem w 1967 r. Inskrypcje na belce są widoczne, ale nie czytelne, widać je od strony kościoła. Są to daty 1786 i 1806.
W latach 2011-12 kościół przeszedł remont.
Niestety, nie udało mi się wejść do środka, a pół dnia czekać nie mogłam :( Na tabliczce informacyjnej można przeczytać, że znajduje się tam "Chrystus triumfujący z 1440 r., chrzcielnica z XIV w. oraz kryształowo - gwiaździste sklepienie zakrystii." 
Sądząc po zdjęciach w linku, to kościół jest chyba ciekawszy z zewnątrz.

Relikty cmentarza ewangelickiego przy kościele

Wróciłam do Nowego Dworu Gdańskiego i po niecałych 2-ch godzinach byłam w Orłowie.
I tu koniecznie zajrzyjcie na linki, bo wygląda na to, że skopałam sprawę :( Po pierwsze, nie znalazłam "Domu Tujskiego" (podcieniowego), po drugie - cmentarza mennonickiego (pytałam, ale wskazano mi tylko lapidarium przy kościele).

Pierwszy dom podcieniowy zobaczyłam dość szybko, wchodząc do wsi od strony Nowego Dworu Gdańskiego. Powstał w roku 1798 i wraz z oborą tworzy część zagrody olęderskiej. Czyli nie jest "dużo młodszy niż pierwszy z wymienionych", który jest z 1802 r. (Drewnopedia).

Na budynku obory inicjały i data "HQ. 1914"- Hermann Quiring (późniejszy właściciel zagrody)

I właśnie w okolicy tego domu należy szukać cmentarza mennonickiego - to dawniejsze Orłowskie Pole.
Idąc główną ulicą w kierunku kościoła, minęłam jeszcze kilka interesujących domów.

Dom z 1911; ul. Żuławska 34

Willa ze zdobieniami w stylu mauretańskim z poł. XIX w. (była na sprzedaż); ul. Żuławska

Oglądając kościoły na Żuławach, doszłam do wniosku, że są inne niż wszystkie, jakie do tej pory widziałam. Wiele z nich ma w sobie coś unikalnego, czasami nawet dziwnego. To refleksja ogólna, wybiegam trochę w przyszłość, ale w miarę opisywania poszczególnych kościołów wszystko stanie się jasne. Na pewno trzeba je oglądać bardzo uważnie.
Tak więc doszłam wreszcie do kościoła pw. św. Barbary z poł. XIV w. Drewniana wieża została dobudowana w XVIII w. W 2009 i 2013 kościół przeszedł remonty.

XIX-wieczny nagrobek w formie książki w przedsionku

Lapidarium - nagrobki z XVIII i XIX w.

Wmurowane w fundament kamienie z datami i inskrypcjami

Nieopodal kościoła, po drugiej stronie ulicy, zobaczyłam ciekawy, opuszczony dom. Jak się dowiedziałam, jest to dawna karczma.

Szłam dalej, w kierunku Lubieszewa. Zamierzałam dojść na jakiś przystanek, a jednocześnie przejść całe Orłowo. Pogoda była coraz gorsza i chciałam już być w Nowym Dworze Gdańskim, żeby zjeść obiad i w razie czego gdzieś się schować. Miałam rację, bo ledwo dojechałam, jak zaczęło lać.
Ale najpierw po drodze...

Dom z zabudowanym podcieniem

I jeszcze jeden dom podcieniowy. Został zbudowany w 1802 r. przez Petera Loewena dla Corneliusa Froese i, jak wynika z opisu, zdecydowanie warto go obejrzeć (rzeźbione drzwi, zdobienia, inskrypcje, w pobliżu spichlerz). Żałuję, że nie podeszłam jeszcze bliżej, ale za moment miałam autobus, a dom był dość daleko od ulicy :(

Jak zawsze próbowałam znaleźć jakieś ciekawostki czy wydarzenia związane z tematem, ale tym razem było naprawdę ciężko. Mimo, że Kmiecin i Orłowo to wsie bardzo stare, z historią sięgającą XIV w.!

Tak więc przytoczę tylko kilka najważniejszych informacji ze strony zulawy.infopl.info, najlepszej, jaką znalazłam:






"Wzmiankuje się o istnieniu wsi [Kmiecin] w 1332 roku, która była niewielką osadą należącą do posiadłości ziemskich miasta Elbląg. W 1412 roku, na skutek powodzi wieś spustoszała. Zbiegłych mieszkańców Kmiecina jak i okolicznych wsi (Myszewo, Myszewko i Lubstowo) w tym samym roku sprowadzono siłą, w celu odbudowy zaistniałych zniszczeń."

" Akt lokacyjny w roku 1349 nadał wielki mistrz Heinrich Dusemer. Wieś [Orłowo] od XVI wieku do końca II wojny światowej podzielona była na dwie niezależne miejscowości: Orłowo (Orloff) i Orłowskie Pole (Orlofferfelde). Orloffelde prawdopodobnie związana była z odbudową populacji zalanych terenów, być może w wyniku przerwania wałów na Wiśle, jakie miało miejsce w okolicy Ostaszewa w 1526 roku. W celu osuszenia terenów sprowadzono tu osadników olęderskich i w ten sposób powstała najstarsza gmina mennonicka na Żuławach. Była to wspólnota fryzyjska. Pod koniec XIX wieku doszło do połączenia społeczności dwóch gmin mennonickich: Orloffelde i Ladekopp (obecnie osada Stawiec)."

Ostatni link to artykuł mówiący ogólnie o sytuacji domów podcieniowych na Żuławach. Z tego, co ja zauważyłam, niektóre są świetnie zagospodarowane, w innych mieszkają ludzie, którym należałoby pomóc, bo na pewno sami nie są w stanie o taki dom zadbać, a niektóre zostały zwyczajnie zniszczone, np. przebudową.



https://zulawy.infopl.info/index.php/pndg/gndg/kmiecin
http://nowydworgdanski.naszemiasto.pl/artykul/zulawskie-nekropolie-cmentarz-zolnierzy-radzieckich-w,2470165,artgal,t,id,tm.html
https://zulawy.infopl.info/index.php/pndg/gndg/orlowo
http://www.drewnopedia.pl/1,15,43,zulawy-orlowo.html
https://www.portel.pl/wiadomosci/na-takie-domy-porywaja-sie-tylko-szalency/79030