Polska Wzdłuż Szosy: Dębe Wielkie

Dębe Wielkie to nieduża miejscowość, przez którą zwykle przejeżdża się jadąc z Warszawy do Mińska Mazowieckiego. Myślę, że warto się zatrzymać z kilku powodów.
Dla mnie najważniejszym był unikalny pomnik wdzięczności Armii Czerwonej, prawdopodobnie jeden z niewielu zachowanych w Polsce. Trafiłam na informację o nim zupełnie przypadkowo, potem zgłębiłam temat, a na miejscu znalazłam jeszcze więcej interesujących rzeczy. Jak zwykle :)

Pomnik znajduje się w pobliżu ronda, jest trochę ukryty między drzewami. Powstał w 1944 r., ale jak widać został lekko "zmodyfikowany". Oryginalny napis głosi:

Wieczna sława bohaterom

Czerwonej Armii

poległym w boju za swobodę

niepodległość naszej ojczyzny

1944 r.

i wg mnie zalatuje lekko rusycyzmem (sława, Czerwonej Armii, swoboda).

Po dokładnym obejrzeniu pomnika, udałam się w kierunku kościoła. Po drodze murowana kapliczka z 1931 r. i kilka drewnianych domów.

Na stronie parafii można przeczytać, że decyzja o budowie kościoła została podjęta w 1905 r. i miał on powstać na miejscu starej karczmy. Ludzie chodzili wówczas pieszo na nabożeństwa do Mińska Mazowieckiego!
Konsekracja świątyni pw. św. apostołów Piotra i Pawła nastąpiła w 1908 r., ale na fasadzie widnieje rok 1906 - data położenia kamienia węgielnego. Neogotycki kościół zaprojektowany został przez architekta Józefa Piusa Dziekońskiego, a plac pod budowę przekazał właściciel dworu w Dębem, Władysław Tabiszewski.
W czasie I wojny światowej w kościele przetrzymywano konie, ale najbardziej ucierpiał on w 1944 r., kiedy to pociski uszkodziły wieżę i dach.

W Dębem Wielkim co krok napotyka się miejsca pamięci, gł. związane z powstaniem listopadowym (31 marca 1831 r. polskie oddziały gen. J. Skrzyneckiego pokonały rosyjski korpus gen. Grigorija Rosena), ale też z "Cudem nad Wisłą" i rokiem 1939.

Posilona pyszną sałatką i kawą w "Dębiance" niedaleko kościoła, poszłam na cmentarz parafialny, gdzie znajduje się mogiła żołnierzy poległych w 1939 r. i grób rodzinny Tabiszewskich, ostatnich właścicieli wsi. I tu przyznaję, że go nie znalazłam, mimo że cmentarz nie jest duży i obeszłam go kilka razy.
A jeśli ktoś lubi wszystko, co stare, to pewnie zainteresuje go bardzo stary krzyż stojący - jeszcze - przy ul. Warszawskiej 62 (przed fryzjerem).
Do Warszawy wróciłam Kolejami Mazowieckimi z zabytkowej stacji Dębe Wielkie, która właściwie znajduje się już w Aleksandrówce. Jest to jedyny zachowany dworzec kolei terespolskiej, wzniesiony podczas I wojny światowej, w 1918 r. Z tyłu jest ogródek i w ogóle całość prezentuje się bardzo ładnie.

27.03.22

Tym razem szłam od stacji Nowe Dębe Wielkie i głównym celem był cmentarz. Po drodze jednak piękny kościół...

... i park podworski - jedyna pozostałość dworu i folwarku. Było to miejsce walk podczas bitwy pod Dębem Wielkim w 1831.

Udało mi się znaleźć wszystkie groby z wyjątkiem Rudolfa Fiałkowskiego, żołnierza armii austriackiej. Czyżby grób zlikwidowano? Te 2 poniżej są w tej samej alei.

Napoleon Bronisław Kosiński (1845-1922) był weteranem powstania styczniowego. Zmarł w pobliskiej Aleksandrówce.