Kraina Otwartych Okiennic: Puchły

Z Trześcianki do Puchłów szłam szosą chyba z godzinę, może trochę dłużej. Dużego ruchu tam nie ma, więc droga jest całkiem przyjemna. Zero transportu publicznego.

Przy wejściu do wsi znajdują się prawosławne krzyże wotywne, a między nimi pomnik z czasów PRL.

ZGINĘLI 5 III 1946

MARIA GALICKA

MIECZYSŁAW GALICKI

MIKOŁAJ GALICKI  I SEKRETARZ KGPPR ...

JAN GALICKI

JAN MARTYNIUK

MIKOŁAJ PAWLUCZUK

OFIAROM OKRESU

STANOWIENIA

WŁADZY I TRAGE

DII BRATOBÓJSTWA

W 40-LECIU PRL

SPOŁECZEŃSTWO GMINY

22 VII 1984

Informacje o tym, co się wydarzyło znalazłam, oczywiście, w Wikipedii i na kilku innych stronach.
Ludzie ci zginęli podczas napadu na wieś 30-osobowego oddziału polskiego podziemia zbrojnego pod dowództwem "Burego". Byli to prawosławni Białorusini.

Przeszłam przez wieś kierując się w stronę cerkwi. Po drodze dom sołtysa, jeden dom opuszczony, kolejny krzyż wotywny, bociany, bruk, drewniane płoty... Nie ma tylu zdobionych domów, co w Trześciance, ale też jest pięknie. Na Podlasiu nie może być inaczej!

Cerkiew pw. Opieki Matki Bożej jest jedną z najpiękniejszych, jakie widziałam, chociaż w sumie to zawsze mi się tak wydaje:) Akurat byli tam jacyś ludzie i udało mi się wejść.

Przy cerkwi tablice informacyjne.

Pierwszym znanym właścicielem wsi był Tomasz Puchłowicz, w 1561 r. sprawujący funkcję wójta trościanickiego. Z 1578 r. pochodzi pierwsza wzmianka o cerkwi prawosławnej, znajdującej się we wsi. (...)
Latem 1754 r. nadnarwiańskie okolice nawiedził wielki huragan (...) naruszając również starą cerkiew. Dwa lata później ówczesny właściciel wsi, pułkownik Józef Wilczewski, ufundował tu nową świątynię. Już wtedy była znanym sanktuarium Matki Bożej. (...)
Po pożarze świątyni w 1773 r. na tym samym miejscu postawiono nową, przeniesioną z nadnarwiańskiego uroczyska cerkwisko pod Rybołami. (...) w 1798 r. wzniesiono w Puchłach cerkiew okazalszą, która przetrwała do 1913 r. Wówczas rozpoczęto budowę nowej, istniejącej do dziś świątyni. Wystrój cerkwi powstał jednak dopiero w okresie międzywojennym.

A oto legendy związane z tym miejscem ze strony portals.narew.gmina.pl:

"Według ludowego podania, w szałasie na pagórku miał zamieszkać śmiertelnie chory człowiek, który cierpiał na postępującą opuchliznę. Był on bardzo pobożny i żarliwie modlił się o uzdrowienie do Boga i Matki Bożej. W pewnym momencie dostąpił łaski, gdyż na lipie ukazała się ikona Matki Bożej, za której wstawiennictwem wyzdrowiał. To właśnie od jego schorzenia - opuchlizny (w miejscowej gwarze opuchli) wzięła nazwę wieś. Inna legenda opowiada o bolesnym okresie nawracania prawosławnych na unię. Siłą próbował dokonać tego wobec swoich poddanych właściciel majątku w Puchłach wyznania łacińskiego. Przywołana w modlitwach Matka Boża swoją opiekę okazała objawiając ikonę na rosnącej obok cerkwi lipie."

W dolnej części ikony umieszczono wizerunki władcy w gronostajowym płaszczu, arystokracji, szlachty, hierarchów cerkwi z pastorałami i bazylianów.

Ikona Opieki Matki Bożej, k. XVIII w. (po lewej str.)

Polichromie autorstwa Włodzimierza Wasilewicza, 1961

Przy cerkwi znajdują się kamienne krzyże z końca XIX w. i pomnik Bieżeństwa.

Pomnik Bieżeństwa

O bieżeństwie pisałam przy okazji Trześcianki, ale na stronie portals.narew.gmina.pl znalazłam jeszcze jedną ciekawą informację dotyczącą jego wpływu na architekturę domów.

"Zachowała się tu tradycyjna wiejska zabudowa, drewniane chaty, budynki gospodarskie. Niezwykłego uroku dodają im ażurowe dekoracje i drewniane zdobienia okien, piękne szalunki, bogato zdobione szczyty. Zapożyczyli je i zaczęli odtwarzać powracający w rodzinne strony tzw. „bieżeńcy”, czyli mieszkańcy podlaskich wsi, których w 1915 roku zmuszono do wyjazdu w głąb Rosji. Doskonałe proporcje, bogato zdobione szczyty i piękne szalunki tamtejszych chat przypadły im do gustu i po powrocie do swoich wsi zaczęli je kopiować i powielać dodając pewne elementy według własnego pomysłu. (...) Źródłem tych motywów był przede wszystkim świat zewnętrzny, formy występujące w przyrodzie, rośliny, zwierzęta, symbolika ludowa, religijna. Dla dodatkowego efektu wizualnego ozdoby te, podobnie jak okiennice i drzwi malowane były kontrastowymi, żywymi barwami."

Mur otaczający cerkiew pochodzi z 1873. Wbudowany jest w niego grobowiec proboszcza Grzegorza Sosnowskiego.

Grobowiec proboszcza Grzegorza Sosnowskiego (1893) i jego żony Leoniły (1895)

"Duży wkład w rozwój parafii wnieśli ks. Grzegorz Sosnowski oraz jego syn ks. Flor Sosnowski, którzy wychodzili daleko poza zakres swoich duszpasterskich obowiązków. Z wielkim zaangażowaniem starali się oni podnieść poziom oświaty, zdrowotności i kultury rolnej miejscowych parafian. Zakładane przez nich szkoły były pierwszymi nie tylko na terenie parafii Puchły, lecz w całej ówczesnej diecezji litewskiej. Założona cerkiewna biblioteka w Puchłach według spisu z 1886 roku liczyła 4600 książek i broszur o treści moralno - religijnej."

                                                                                                                portals.narew.gmina.pl

I tak oto doszłam do krzyża na rozstaju dróg i drogi prowadzącej przez las do Soc.
W tym miejscu spotkałam dwóch przemiłych rowerzystów, którzy chcieli podzielić się ze mną wodą. Podziękowałam, nie chcąc ich opijać i myśląc naiwnie, że dam radę :) Nie dałam, ale o tym dowiedziałam się dopiero w Socach :)



http://portals.narew.gmina.pl/solectwa-i-soltysi/84-puchly
http://www.portals.narew.gmina.pl/parafie/102-parafia-prawoslawna-w-puchlach
https://biezenstwo.pl/fakty/