Polska Wzdłuż Szosy: Wasilków i Święta Woda

Wasilków to jedna z najstarszych miejscowości na Podlasiu. Prawa miejskie uzyskał w 1566 z rąk Zygmunta Augusta, a od 1782 był miastem królewskim.
Chciałam tam zobaczyć przede wszystkim piękną cerkiew i niesamowity cmentarz parafialny.

Do Wasilkowa dojeżdża autobus 100 z Białegostoku. Czasem podjeżdża pod sanktuarium, a czasem trzeba przejść kawałek, najlepiej lasem. Droga była dla mnie przyjemniejsza niż samo sanktuarium...

Sanktuarium MB Bolesnej w Świętej Wodzie nie ma porównania z Grabarką. To moja subiektywna opinia po wizycie w tamtejszym sanktuarium podczas święta Przemienienia Pańskiego (Spasa). Tego się nie da zapomnieć, natomiast Święta Woda jest do bólu nowa i totalnie bez klimatu. Zalatuje po prostu kiczem i "przemysłem turystycznym" :(
Niby też stoją krzyże, ale wrażenie zupełnie inne. Pierwsze, co się widzi to olbrzymi parking.

(...) pierwsza rzetelna i udokumentowana wzmianka o tym miejscu pochodzi (...) z roku 1719. Wówczas człowiek imieniem Bazyli - po dwóch latach od utraty wzroku, po przybyciu na uroczysko nazwane później Święta Woda, cudownie ozdrowiał. Był on związany z zakładem wytwarzającym papier na rzecz drukarni OO. Bazylianów w Supraślu, stąd też do historii przeszedł jako "Bazyli papiernik". Dokumenty historyczne pozwalają na utożsamienie go z ówczesnym dzierżawcą supraskiej papierni - szlachcicem Bazylim Samotyją Lenczewskim (...). W akcie wdzięczności uzdrowiony szlachcic w ciągu tygodnia ufundował nad źródłem drewnianą kaplicę, którą w 10-ty piątek po Wielkanocy w 1719 roku poświęcił za błogosławieństwem opata supraskiego metropolity unickiego Abpa Leona Kiszki, jeden z supraskich Bazylianów.

swietawoda.pl

Po okresie zaborów, pruskiego, potem rosyjskiego, kaplicę ok. 1815 odnowiono. Jednak już w 1876 została rozebrana, a wystawiono nową, prawosławną. Całość przejęli katolicy w 1921, ale bez oryginalnego obrazu Matki Bożej Bolesnej, który został wywieziony do Rosji w 1915. Podczas II wojny światowej kaplica została zrujnowana. Po 1947 jej odbudową zajął się ks. Wacław Rabczyński, późniejszy proboszcz, odpowiedzialny również za wygląd cmentarza parafialnego, ale o tym za chwilę.
Góra Krzyży powstała w 1997.

Pod lasem droga, która szłam od autobusu do Świętej Wody

O ile nie byłam zachwycona sanktuarium, o tyle cmentarz katolicki zdecydowanie polecam. Powstał w 2 poł. XIX w.
Z tablicy informacyjnej:

Znajduje się na nim 7 grup rzeźb, 2 fontanny, około 60 zabytkowych nagrobków, z najstarszym zachowanym z 1896 r.
Przy wejściu na cmentarz znajduje się grób ks. Wacława Rabczyńskiego i jego matki, proboszcza wasilkowskiego w latach 1947-1969, budowniczego kościoła pod wezwaniem NMPMM, kaplicy wraz z obiektami towarzyszącymi w Świętej Wodzie, twórcy oryginalnych rzeźb cmentarnych nawiązujących tematyką do Pasji i Zmartwychwstania Chrystusa. Rzeźby te stanowią kontynuację Drogi Krzyżowej, usytuowanej w okolicach Świętej Wody i cmentarza. Oprócz scen pasyjnych na cmentarzu znajdują się posągi aniołów, bramy, balustrady, mury, na których wyryte są wersety z Pisma Świętego, fragmenty pieśni i wiersze nawiązujące treścią do śmierci i życia wiecznego. (...)
Starodrzew porastający cmentarz jest dodatkowym elementem podnoszącym jego walor estetyczny: wraz z rzeźbami, kolumnadami, elementami małej architektury (wieżyczki, tarasy, miniatury antycznych świątyń) usytuowanymi na nieco pagórkowatym terenie, cmentarz przypomina niemalże park romantyczny.

Od 2002 cmentarz figuruje w rejestrze zabytków, w listopadzie organizowane są kwesty na jego renowację.
Dla mnie rewelacja!

Doszłam do kościoła pw. Przemienienia Pańskiego z 1883. Przebudowany został w 1911.
Niestety, nie udało mi się wejść, a wewnątrz sporo do zobaczenia (wasilkow.pl):

1. Rzeźba krucyfiks z I poł. XVII w., wykonana w stylu baroku ludowego z akcentami gotyckimi.
2. Rzeźba krucyfiks z II poł. XVIII w. (późny barok).
3. Obrazy – stacje Drogi Krzyżowej, ufundowane przez Franciszka Różańskiego w 1886 r.
4. Rzeźba Matki Bożej w koronie na zwieńczeniu ambony – II poł. XVIII w.
5. Ambona w stylu neobarokowym z końca XIX w.
6. Ołtarz główny – neobarokowo-neoklasycystyczna konstrukcja architektoniczna z elementami dekoracyjnymi z końca XIX w. W górnej części ołtarza znajduje się obraz Św. Trójcy z II poł. XIX w.
7. Ołtarze boczne oraz obrazy Michała Archanioła i Chrystusa Pana z końca XIX w.
8. Obraz Ukrzyżowanie z I poł. XIX w.
9. Konfesjonał z II poł. XIX w.
10. Kropielnica z 1860 r.

Otoczenie kościoła też dość oryginalne.

Św. Michał Archanioł

To jest drzewo, z daleka wygląda, jakby Chrystus stał na bocianim gnieździe!

No i nareszcie przepiękna cerkiew pw. św. Apostołów Piotra i Pawła z 1853, w stylu bizantyjsko-ruskim! Tyle, że zamknięta, a od strony dzwonnicy wszystko rozkopane...
Właściwie to z roku 1873, bo w 1867 częściowo spłonęła, a rok później - całkowicie, od uderzenia pioruna.
Wewnątrz znajduje się ikonostas z 1836, kopia cudownej ikony Matki Bożej ze Świętej Wody (Matka Boska Wasilkowska) oraz ikona św. Mikołaja ofiarowana w 1901 przez ks. Józefa Fudela z Moskwy.