Zimowiska i Charnowo

Do Zimowisk koło Ustki należy pojechać koniecznie w niedzielę ok. 10, bo tylko wtedy można wejść do kościoła. A wejść trzeba. Charnowo to kolejna wieś "Krainy w Kratę" - nie tylko niesamowite czworoboczne zagrody z budynkami szachulcowymi, ale też kościół. I tu też udało mi się wejść.


Do Zimowisk podjechałam 500-tką z Ustki. Bezproblemowo, bo autobus jeździ często. Wysiadłam przed kościołem św. Mikołaja, akurat przed mszą, więc mogłam spokojnie wszystko obejrzeć. Jest to najstarszy kościół w okolicy.
Przy wejściu tablica informacyjna:

Pierwszy kościół wybudowano w XIV wieku. W kruchcie znajduje się tablica wykonana w 1614 roku, zawierająca kopię łacińskiego napisu, potwierdzającego fakt, że filialny kościół pw. świętego Jana Chrzciciela i Mikołaja, należący wówczas do parafii w Ustce, konsekrował w 1356 roku biskup Jan z Kamienia Pomorskiego. (...) 
Nawę przebudowano w 1613 r. Z pierwotnej budowli zachowały się dolne fragmenty murów. W kościele zachowane bogate wyposażenie wykonane w XVII w., w tym barokowy ołtarz (1614), ławy, empora chóru patronów. W podłodze przy ołtarzu znajduje się płyta nagrobna rodziny v. Winterfeldt (1614 r.). W kruchcie umieszczono płytę nagrobną Damiana Winterfeldt i Zofii Krummels oraz płytę fundacyjną Damiana Winterfeldt (1614 r.).
W końcu XIX wieku od strony wschodniej dostawiono dużą lożę kolektorską w stylu neogotyckim. (...) Prospekt organowy wykonano w 1907 roku. Pod nawą znajdują się krypty.
W 1999 r. rozpoczęto kolejny remont kościoła. Wokół kościoła był cmentarz.

A to już turystycznybaltyk.pl :                                                                                                

"Obok kościoła znajdował się dawniej cmentarz z licznymi ozdobnymi, żeliwnymi krzyżami. Niestety kilkanaście lat temu został zlikwidowany."
                                                                                                            
Nie tylko cmentarz został zniszczony. Na stronie ustka.ug.gov.pl  jest informacja, że "we wsi istniał zespół folwarczny, murowany z IV ćwierci XIX wieku, który całkowicie rozebrano na początku 2004 roku.". 

Bez komentarza...

Pan dzwoniący na mszę i najstarsza dębowa tablica upamiętniająca 6 mieszkańców parafii, którzy zginęli w wojnach napoleońskich

Płyta nagrobna Damiana Winterfeldt i Zofii Krummels

Dębowa deska z nazwiskami poległych w I wojnie światowej i płyta fundacyjna

Nagrobek rycerski rodu von Winterfeldt

 Prospekt organowy z 1907

Ołtarz z 1614, loża kolektorska z k. XIX w.(po lewej str.)

  W podłodze przy ołtarzu znajduje się płyta nagrobna rodziny Winterfeldt. Była przykryta dywanem.

Wieża, XIV w.

Kamień z młyna spalonego na rozkaz księcia Bogusława X czy podstawa pręgierza?

Relikt cmentarza ewangelickiego - jakiś nietypowy...

Na ścianie kościoła

Podobno dawni mieszkańcy Ustki przenosili się do Zimowisk na zimę, chroniąc się przed sztormami i od tego pochodzi nazwa wsi.
W Informatorze Turystycznym (nr 1/2018) jest informacja sprzeczna z tą na kościele - "był niegdyś siedzibą parafii obejmującej Ustkę. Obecnie jest odwrotnie - główna parafia jest w Ustce."
Nie znalazłam praktycznie niczego o historii wsi, poza tym, że w 1458 r. połowa została oddana przez Bogusława X w lenno mieszkańcom Słupska, od XIV do pocz. XVII w. należała do rycerskiego rodu von Winterfeldt, a w XVIII w. dziedzicem był hr. Podewils.
Borhard von Winterfeldt został ścięty w Sławnie pod Bramą Słupską w 1485 za napadanie na podróżnych. Jeszcze informacja na pomorskie.travel  o niemieckim obozie pracy dla Polaków i Francuzów i to wszystko.

Dwór jest niedaleko kościoła. Należał do Podewilsów od pocz. XVIII w. W XIX w. Johann Kratz  zbudował nowy dwór na pozostałościach dworu obronnego. Od 1859 do 1944 Zimowiska należały do Uckermannów, którzy w międzyczasie część wsi sprzedali. To oni dobudowali oficynę.
Obecnie dwór jest budynkiem mieszkalnym, w którym nic ciekawego się nie zachowało (informacja od mieszkanki). Obejść go się nie dało.
            

Dwór z pocz. XIX w., przebud. w 2 poł. XIX w.

Po obejrzeniu dworu poszłam do Charnowa, co było pomysłem genialnym! Nie jest to wieś eksponowana w przewodnikach, czego zupełnie nie rozumiem. To "Kraina w Kratę", łącznie z szachulcowo-murowanym kościołem. A stara zabudowa mnie absolutnie powaliła! Właśnie takie wioski są najbardziej autentyczne, nie-skansenowe, przy całym szacunku dla Swołowa.
Tylko o kościele pw. Znalezienia Krzyża jest wzmianka w Informatorze Turystycznym, że to 1 z ciekawszych zabytków sakralnych "Krainy w Kratę". Ale już na stronie Ustki czy w Wikipedii kościół jest całkowicie zignorowany!

Poniemiecka mleczarnia, 1906

1910

Najstarszą częścią kościoła jest, podobnie jak m.in. w Zimowiskach, wieża - XV w. Na mapach morskich figuruje jako znak nawigacyjny do pocz. XX w. Pozostała część to XVIII w. Kościół przebudowano w XIX w., ale wyposażenie zachowano.
I znowu same sprzeczności:

"Empory z ciekawą rzeźbą pochodzą z II połowy XIX wieku i zostały wykonane prawdopodobnie przez lokalnego artystę. Do oryginalnego wyposażenia kościoła należą także: prospekt organowy, ławy oraz stalle pochodzące z 1625 roku."        
                                                                                                                  eustka.com

"Z przełomu XVII i XVIII wieku pochodzi prospekt organowy, empora i ławy, natomiast zabytkowe stalle datowane są na 1625 rok."    
                                                                                                                  magazynkaszuby.pl

Prospekt organowy, empory, kolatorską ławę i dzwony wykonano w połowie XIX w.
                                                                                                                  tablica informacyjna

Ława kolatorska

XVII-wieczny ołtarz (Ostatnia Wieczerza, Ukrzyżowanie i Zmartwychwstanie Jezusa)

Tym się dzwoni na mszę - wersja mniej ozdobna :)

Grób Gustava Rohde (nauczyciel i kościelny)

Poszłam w drugą stronę wsi z zamiarem dojścia do stacji kolejowej, żeby nie wracać tą samą drogą. Pomysł był słaby, bo na miejscu okazało się, że pociąg jest za kilka godzin. Ale o tym jeszcze nie wiedziałam i bezstresowo zaglądałam do wszystkich gospodarstw :)

1911

1912

Zauważyłam ciekawą rzecz - większość zabudowań ma daty 1910-12. Czy to był jakiś szczególny okres rozwoju wsi?

Stacja kolejowa przypominała od tyłu opuszczony dom, bałam się, że psy wyskoczą :) Weszłam na peron, załamałam się, po czym wróciłam do szosy, gdzie był jakiś przystanek bez rozkładu. Byłam w środku niczego :( Uratowali mnie Państwo, którzy jechali akurat do głównej drogi do Ustki, gdzie już miałam autobus. A tam zwinęła mnie z przystanku Pani, która właśnie do Ustki jechała :)




Grabno, Zimowiska
http://www.turystycznybaltyk.pl/a35-kosciol-w-zimowiskach.html
https://zamki.res.pl/zimowiska.php
Charnowo